kiến. Rủi ro cho kẻ học vỡ lòng, quen viết chữ to, chỉ mới viết được vài ba
chục chữ đã kín đặc hai mặt tờ thiếp.
Gửi thiếp ra Bắc, tính ngày tính tháng, ngong ngóng mong tin tức hồi âm,
ba tháng sau Hòa nhận được tấm thiếp mẹ gửi. Mẹ Hòa viết có đoạn ý tứ
kín đáo: “ Quê mình đang cải cách ruộng đất. Bố con ông Cành có quyền
thế nhất làng, nhất xã. Đất đai của mẹ và các anh vì nhiều quá nên bây giờ
không được giữ lại”. Đọc đi đọc lại tờ thiếp nhiều lần, đôi mất sáng của anh
chớp chớp mãi bởi óc cứ lan man suy luận về ngôn từ kín đáo của mẹ. Hòa
trao tấm thiếp cho An xem. An tập trung đọc tờ thiếp vài lần. Đọc rồi, hai
chú cháu chụm đầu, nhỏ to suy luận, bàn bạc ý tứ của tờ thiếp. Cả hai biết
rằng, người viết bộc lộ thái độ bất mãn xã hội thì tờ thiếp sẽ không có cơ
hội đến tay người nhận, vậy nên ý tứ phải viết sao cho khôn khéo kín đáo.
Người đọc phải cố gắng giải mã những con chữ với nghĩa tiềm ẩn của
người trong cuộc.
Tờ thiếp đã cho hai chú cháu biết ông Cành, thằng Cội đang nắm quyền
hành ở làng Xuân Giao- quyền thế nhất làng, nhất xã thì cũng là ngang
chức lý trưởng thời thuộc Pháp.
Điều này suy luận không khó lắm, bây giờ người ta gọi bằng cái từ của thời
mới là chủ tịch thì phải. Còn thằng Cội, có công trạng gì? Có tài cán gì? Nó
được tu nghiệp ở đâu mà mau lẹ lên chức thế nhỉ! Hai chú cháu nhìn nhau,
cùng lắc đầu, không lý giải được. Cội có quyền trong tay thì thật đáng ngại
- An nghĩ. Còn, “đất đai không được giữ lại” có nghĩa là bán đi à? Hòa hỏi
An là để bày tỏ thắc mắc của mình dù biết rằng An cũng chẳng thể giải đáp
được. Hòa thì biết rõ hơn An về tính của mẹ mình. Chỉ khi nào đời sống
lâm vào cảnh ngộ cực kỳ khó khăn, nếu chỉ còn một lựa chọn là bán đi
những thửa ruộng lúc ấy bà mới chịu bán đất, bán ruộng. Vậy là, gia đình
Hòa đang lâm vào thế khốn khó. Hòa và An không thể suy luận thật chính
xác mấy chứ “ không được giữ lại” mang cái nghĩa là đã bị trưng mua,
trưng thu hoặc ruộng đất đã bị tịch thu trong cải cách ruộng đất. Hòa lan
man nghĩ, anh Khiêm, anh Tản, anh Minh đều là quân nhân trong quân đội
Việt Minh chống Pháp thì làm gì có chuyện ruộng đất của mẹ và của các
