chế-độ-phân-biệt-chủng-tộc đã làm với Ủy ban Sự thật và Hòa giải (TRC).
Tổng thống Mandela giao phó cho Desmond Tutu chủ trì công việc của ủy
ban lịch sử này, trọng tâm chủ yếu hướng vào những con người bị lạm dụng
nhân quyền do hậu quả của chế độ phân biệt chủng tộc trong giai đoạn
1960-1994. Như đã tuyên bố trong Đạo luật Xúc tiến Hòa hợp và Hòa giải
Dân tộc, Ủy ban Sự thật và Hòa giải được thành lập nhằm đáp ứng “nhu
cầu thấu hiểu chứ không phải để báo thù, nhu cầu bồi thường thiệt hại chứ
không phải để trả đũa, nhu cầu về Ubuntu [lòng nhân ái con người] chứ
không phải ngược đãi”.
Theo báo cáo, ủy ban nhận được hơn 22.000 lời tường trình của các nạn
nhân như thế và tổ chức hàng nghìn buổi điều trần công khai, trong đó, các
nạn nhân xác nhận những hành động tàn ác họ đã phải hứng chịu. Dưới sự
lãnh đạo đầy cảm thông nhưng nghiêm khắc của Tổng Giám mục Desmond
Tutu, ủy ban đã nhận được hơn 7.000 đơn xin ân xá, tổ chức khoảng 3.000
phiên xét ân xá và ân xá trên 1.500 trường hợp. Như với bất cứ vấn đề nào
mang tính phân cực như vậy, công việc của TRC cũng vấp phải chỉ trích,
nhưng phần lớn được coi như một thành công vô tiền khoáng hậu trong nỗ
lực hàn gắn những vết thương mà, nếu để mặc không chạy chữa, có thể sẽ
trở thành những nỗi đau dai dẳng suốt nhiều thế hệ sau này.
Trong số các Trưởng Lão, có hai “chuyên gia lắng nghe” cũng xuất sắc
không kém mà tôi đã có may mắn được quen biết, đó là cựu Tổng thống
Mỹ Jimmy Carter và bà Mary Robinson, nữ Tổng thống đầu tiên của
Ireland và Cao ủy Liên Hợp Quốc về nhân quyền. Bất kể chủ đề là gì đi
chăng nữa, hai người đều sở hữu tài năng phi thường để tập trung hoàn toàn
vào những gì người đối diện nói ra – tôi dám chắc rằng trí tuệ mà những
con người như thế có thể tích lũy và phát ra có thể quy trực tiếp là nhờ công
của các kỹ năng lắng nghe siêu phàm. Lời họ nói, việc họ làm chính là
những gì sử sách sẽ ghi lại như những di sản họ để lại, nhưng những thành
tựu lớn lao nhất của họ chung quy cũng chỉ là những gì họ có thể lĩnh hội
thông qua một hành động đơn giản là lắng nghe.
