Lối thâu thuế tàn ác của Pháp ông thẳng thắn gọi « tát hết nước mà bắt cá »
vì tuyệt nhiên không làm lợi gì cho dân, chỉ biết đánh thuế cho nặng, rồi
quan lại, cường hào nhân vụ thuế mà vơ vét thêm. Cho đến nỗi « ông chủ
bút báo nọ ở Hải Phòng là người Pháp, bàn việc Đông Dương, dài đến mấy
vạn lời, cái tệ sưu thuế nói cũng đã hết mà cái việc quan lại nước Nam thì
lại nói rằng : « không theo cái phép cũ nước Nam, thì không trị được dân
Nam ». Ý kiến sai lầm như thế, thật cũng lạ lùng thay ! Nay chính phủ Bảo
hộ dùng quan lại để áp chế dân Nam cũng đã lâu rồi, quan lại làm cho
Chính Phủ (Pháp) kết oán với dân cũng đã lâu rồi… »
Ông lớn tiếng thống thiết : « Bấy giờ dân nước Nam đã sắp chết đến
sau lưng, mà quan lại thì trừ việc truyền lệnh thu thuế, không còn biết việc
gì nữa, các quan Bảo hộ cưỡng bách họ thi hành tân chánh, họ không làm
qua loa cho xong chuyện, thì họ nhân dịp để kiếm tiền, đã không có công
hiệu gì mà lại thêm nhiễu dân nữa ».
Tình trạng như thế, dân oán hận, lại thêm thiên tai, thủy họa, sinh kế
khó khăn, dân chỉ còn nhẫn nhục chờ đợi nước mạnh khác tới đánh là nổi
lên bạo động, quan lại chờ chủ nào mạnh thì theo, « bỏ chủ này làm đầy tớ
chủ khác họ cùng can đảm mà làm còn như bảo người Nam vì chính phủ
Bảo hộ đi chống giặc ngoài là cái nghĩa vụ (…) sợ người Nam không ai
chịu đâu ».
Dọa đi ! Dọa lại như thế và đả đảo quan trường như thế, không phải
không có mục đích. Mục đích của ông là đặt cho Pháp một tân chánh sách,
đó cũng là yêu sách khẩn thiết của Phong Trào Duy Tân trên đường hợp
pháp hóa các hoạt động của họ : « Nếu chính phủ thật lòng đổi chính sách
của họ, kén chọn người hiền tài trao quyền bính cho, lấy lễ mà tiếp, lấy
thành mà đãi, cùng nhau lo toan việc dấy lợi trừ hại, ở trong nước, mở
đường sinh nhai cho dân nghèo, rộng quyền ăn nói cho thân sĩ, báo quán
cho mở rộng, để thông đạt tình dân, thưởng phạt cho nghiêm minh để
khuyên răn quan lại, còn đến những việc đổi pháp luật, bỏ khoa cử, mở
trường học, đặt tòa tu thư, dạy lớp sư phạm cho đến học công thương, học
mỹ nghệ, và các ngạch sưu thuế đều cải lương dần dần, thế thì dân được yên
