Duy Tân trong toàn bộ, toàn diện, bao quát từ Nam chí Bắc. Ngay từ thời
1907 khi các nhà Duy Tân đứng lên hoạt động họ cũng chú trọng toàn bộ
của vấn đề, chứ không phải riêng việc giáo dục : tạo dựng Đông Kinh Nghĩa
Thục. Song vì những lý do chưa rõ, và có lẽ Hà nội là chốn ngàn năm văn
vật nên việc giáo dục, văn học tiến mau quá nhờ có nhiều người vốn có khả
năng thích hợp tổ chức, giảng dạy, soạn bài nên bỏ xa các ngành, các nghề
khác khiến người ta có cảm tưởng nó là một thực thể độc lập trong khi nó
chỉ là một trong những cơ sở khác nhau của một phong trào toàn diện. Nếu
ta so với Phan Thiết đã từng bành trướng Phong Trào trước Hà nội ta sẽ thấy
rõ : vì Phan Thiết không có đủ người văn học mà thừa nhà kinh tế và vì địa
phương có khả năng lớn về kinh tế nên Công Ty Liên Thành bao trùm hết
học vấn, thể dục nên người ta cũng lầm tưởng Công Ty Liên Thành là một
thực thể độc lập trong khi nó chỉ là một bộ phận lớn quá cỡ, mất thăng bằng
của Phong Trào.
Nói thế, không phải bảo là các hoạt động khác của Phong Trào Duy
Tân Hà nội không đáng kể. Thật ra, đó là những cố gắng vượt bực của một
khu vực thành thị có tiếng là văn vật mà các nhà nho phong nhã, hào hoa
còn muốn lấn cả nhà nho phong lưu đất Huế. Do đó, họ sành tiếng đàn địch,
giọng ca ngâm hơn là công ăn việc làm mà thói tục bắt họ phải khinh bỉ. Khi
họ đứng dậy lập các công cuộc chấn hưng công thương, nhiều người còn bỡ
ngỡ như mới loạng choạng đứng lên sau giấc mộng dài. Tuy vậy, nhờ sự
thông minh, lanh lợi, chỉ trong thời gian ngắn, nhân sĩ Hà nội đã tổ chức
được.
Về thương : Đỗ chân Thiết và Phương sơn mở hiệu buôn, hiệu thuốc
Bắc, Hoàng tăng Bí mở hiệu Đông thành Xương vừa buôn bán, vừa làm
công nghệ lần đầu tiên dùng không cửi rộng dệt xuyến bông đại hóa, chế các
thứ trà tàu, trà mạn, trà hộp ướp sen và giấy hoa tiên. Các hiệu Cát Thành
(Hàng Gai) và hiệu Hồng tân Hưng
cũng mở vào lúc này. Rồi Phong trào
lan đến các Tỉnh, nổi tiếng nhất là hiệu Sơn Thọ ở Việt Trì. Phong trào kích
thích cho đến nỗi một vị án sát (Nghiêm xuân Quảng) cũng cáo quan về ngồi
buôn tơ.
