Vạch trời kêu mà tuốt gươm ra
… … …
Thuế quá nặng, Dân phải làm sao ? Dân kêu gào, Dân rên siết. Tôi thật
khó gây cho bạn đọc ngày nay cái ý tưởng, cái hình ảnh ghê sợ, hãi hùng của
những ngày thuế đối với dân quê ngày xưa, khi tiếng trống, tiếng mõ, tiếng
rao, tiếng roi vọt vang lên khắp làng trên xã dưới rồi thì đồ đạc bị ném ra
đường, trâu bò bị lùa, thân người rách rưới bị gông trói dẫn thất thểu ngoài
đường. Thôi thì có cái gì bán được mà chả bán kể cả vợ, con (bán vợ, đợ
con) rồi cuối cùng, nếu chả còn phương pháp gì, đành liều đi trộm cướp hay
đăng tên vào đạo dân phu các đồn điền cao su nước độc để gởi lớp xương
trắng tận xó rừng sâu.
*
Thuế nặng quá, Dân phải làm sao ? Thời kỳ vô vọng đã qua. Dân quyền
và Duy Tân mang tới cho họ một niềm hy vọng mới. Các yêu sách của lãnh
tụ Phan châu Trinh đã được thỏa mãn không nhiều thì ít, chỉ còn mỗi một
khoản thuế. Tại sao không tích cực hành động để đi trọn con đường « Đầu
Pháp Chính Phủ thư » đã vạch ra ? Mà ai dám nói trước sẽ không thành công
khi đã có những dấu hiệu tốt của các thử thách đã qua ? Tây đã nhượng được
mấy điểm trên, nào họ có tiếc gì điểm dưới ? Vả chăng, dân không bạo
động, nhất định không bạo động, chỉ kêu van, chỉ gào thét, chỉ thỉnh cầu, chỉ
đày đọa thân xác mình, cam chịu nằm gai, nếm mật, chứ không bạo động vì
« bạo động tất tử » (bạo động chắc chết) như lời lãnh tụ đã dạy kia mà. Họ
đâu có ngờ họ chạm vào một thứ trái cấm ! Vì họ tưởng Tây đã nhượng
được cái này, tại sao không nhượng cái kia ? Tri phủ Điện Bàn bị dọa khiêng
đem trả là tỉnh tòa vội đổi y sang phủ khác ; Tri phủ là cha mẹ dân, là một kẻ
« miệng có gang có thép » dân nghe tiếng đã run sợ thế mà dân cựa là bị đổi
huống gì thuế…
Sự thật, nó là trái cấm ! Vì ông Tây có mỉm nụ cười xã giao để nghe vài
sĩ phu phân trần ư ? Điều ấy chả chết gì ông mà còn được lòng trăm nghìn sĩ
phu vốn có uy thế tinh thần trên đất Việt. Dù có ban cho họ vài quyền lợi thì
cũng chỉ thiệt hại quyền lợi danh dự của quan lại, chứ có mất gì cho Pháp ?
