chủ đẹp đẽ, giản dị mà Vua không phải là bậc chí tôn ngồi trên ngai cao chín
bệ, các quan tới cúi đầu, quỳ lạy tung hô vạn tuế, chả khác gì một bọn mất
hết ý thức danh dự làm người. Trong bài Luận vua tôi, ông vẽ lại những
cảnh vua tôi đời Thuấn, Võ, Thương, Châu (Thượng cổ Trung Hoa). Vua tôi
nào có khác gì anh em cũng ừ, cũng è, cũng mời nhau ngồi đàm đạo như bà
con thân thiết :
Ừ, è Thuấn Võ cơn trò chuyện,
Mời mọc Thương, Châu lúc đứng ngồi.
Ấy thế mà ngày nay :
Cao thấp vì ai, phân quá bậc,
Lạt như nước lã, đục như vôi !
Chắc có một thời, ông những mong muốn có một chế độ thật gần gũi
giữa dân chúng, quan lại và Vua. Ông có những bốn bài ở khít nhau (của
trang 34, 35, 36) nào Nước, Vua, – Luận Vua tôi – Đạo vua – Đạo tôi để
vạch rõ địa vị, trách nhiệm, bổn phận của từng người. Với kẻ làm tôi ông
viết :
Xưa nay khó nữa đạo làm tôi,
Yêu nước thương vua vẹn cả đôi.
… … …
Đất cát ông cha chung để lại,
Nỡ nào mượn lốt để ăn chơi
(Đạo tôi)
Còn kẻ làm vua ông không cho đó là cái nghề dễ, ngồi cao, hưởng phúc
mà trách vụ thật quá đỗi nặng nề :
Xưa nay khó nhứt đạo làm vua.
Tài đức gồm hai thế mới vừa.
… … …
Chuộng sĩ, yêu hiền quên thế vi
Lánh xa đệ nhất tiếng a dua.
(Đạo vua)
