« 1. Kinh đô là nơi trung tâm điểm học thuật chính trị nước ta, mà cũng
một chỗ đô hội, hội hiệp cả sĩ phu trong nước, tiên sinh ở đây để lòng xem
xét chánh giáo mình hủ bại ra thế nọ, sĩ phu mình liệt nhược ra thế kia, cái
nguồn gốc hư hỏng nước mình là tại đó, thấy được rõ ràng, biết hẳn rằng
công việc cải cách to lớn không trông mong vào một bọn danh lợi cùng lão
hủ đó được, những điều chiêm bao lăng miếu, triều đình ngày xưa, không
còn dây dính trong óc chút nào, ấy là một.
2. Người Pháp sang ta đã hơn năm mươi năm, mà sĩ phu trong nước
không biết Tây học là cái gì, cho đến độ này, người Tàu đem học thuyết Âu
Tây dịch ra làm sách, làm báo để truyền bá mà tỉnh thức người nước, tiên
sinh được học thuyết đó, như một trận gió mát thấu vào trong óc, thổi sạch
cả những đám mây mù che đậy thuở nay, ấy là hai.
Từ đó học thuyết Tiên sinh tiến tới một bước dài, mà tấm lòng nhiệt
thành ái quốc cũng cao thêm mấy độ nữa, ngày trước là : thời sự vô khả vi
nay trong lòng và trước con mắt, thấy rõ ràng có một đường, mà phương
châm hạ thủ làm thế nào, cũng từ đó mà nhất định. Tiên sinh thường nói
rằng : Cái độc chuyên chế cùng cái hủ nhà nho ta, đã thành chứng bệnh
bất trị mà học thuyết tự do Dân quyền Âu Tây chính là vị thuốc đắng
đầu chữa bệnh đó. Ngày trước người mình cứ thấy đầu trị đầu, thấy chân
trị chân, thuốc không nhằm bịnh nên không hiệu là phải. Chí hướng đã định
rồi, xảy có cuộc Nga Nhật chiến tranh (1904) phong triều giục đến một bên,
mà Tiên sinh không thể ngồi yên được vậy ».
Bởi thế, khi gặp Sào Nam, Phan bội Châu thì hai bên có nhiều chỗ gặp
nhau, trên mục đích cứu nước là chủ yếu, nhưng chủ thuyết thì hoàn toàn
khác nhau. Phan bội Châu lúc bấy giờ đã đỗ giải nguyên một cách rực rỡ
như chưa từng thấy (tên ghi trên một bảng riêng, khác thông lệ), mượn tiếng
vào Huế học ở Quốc tử Giám để đi thi Hội mà tìm người đồng chí. Thời kì
này Sào Nam đã được Nguyễn thượng Hiền cho xem những sách của Kỳ
Am Nguyễn lộ Trạch : « Tôi được đọc bài Thiên Hạ Đại Thế Luận của ông
Kỳ Am mà hiện thế giới tư tưởng mới măng mầm từ đó. Tiên sinh lại cho tôi
mượn mấy bộ sách như Trung Đông Chiến Kỷ, Phố Pháp Chiến Kỷ, Dinh
