a) Đẩy Công giáo là một tôn giáo có thể dẫn dắt nhiều nhà thương mãi
ngoại quốc với óc kinh doanh, tài buôn bán qui mô, có thể hất cẳng thương
gia Trung Hoa.
b) Lợi dụng Phật Giáo, Khổng Giáo để bày ra nhiều lễ nghi, tập tục, do
đó họ sẽ bán được rất nhiều sản phẩm của họ.
Đây không phải là một chuyện do tôi sáng tạo để gây sự nghi ngờ tôn
giáo, các tôn giáo mà tôi đang nhiệt thành thắp hương học hỏi. Tôi chỉ muốn
trình bày một sự thật và đi tới nhận định ai cũng thừa biết : cái gì do thực
dân, thương gia, nhà truyền giáo ngoại quốc mang lại cũng đều có mang ẩn
ý xấu xa kể cả những việc ích lợi. Phật giáo do Thầy Huyền Trang băng
ngàn lội suối sang Tây Trúc rước về Trung quốc không thể là Phật giáo do
gian thương Trung quốc mang sang ta
. Điều chứng minh cụ thể nhất là
Thích Đại Sán sang Việt Nam không phải để truyền giáo mà là để xin rất
nhiều vàng của Chúa Nguyễn phúc Chu về dựng chùa, dựng miếu bên Tàu
dưới danh nghĩa… cúng dường
. Và Sán theo truyền thuyết là một nhà sư
xấu xa, biết vẽ cả « Một tập hình tố nữ với kiểu chơi bí mật rất khéo để dua
mị các quý nhân, việc đó chưa biết chừng cũng có » kiểu chơi bí mật nào ?
Mà với nhà sư mà dám có sự nghi ngờ đến thế thì thiết tưởng cần gì phải
nói, cần gì phải nói cuộc vân du sang Nam Hà chỉ là cuộc buôn lậu khỏi thuế
với số tăng chúng mang hàng hóa những 50 người.
Tôi trình bày thế cốt để bạn đọc thấy rõ thêm địa vị cực kỳ quan hệ của
Hội An, nơi tiếp nhận bốn phương nhân vật, cửa ngõ quốc tế của Hội An,
sức mạnh phi thường vô song của thương gia Trung Hoa với những mưu
toan kỳ dị của họ để độc chiếm những cửa ngõ trên nhiều quốc gia mà Nam
Hà, với Hội An, là một chứng minh hết sức hùng hồn. Vậy thì một phần văn
minh Nam Hà, văn hóa Nam Hà, Tôn giáo Nam Hà, khi ly khai miền Bắc
chính là một cống hiến, không phải của chính trị gia Trung Hoa mà là của
thương gia Trung Hoa. Họ thao túng mọi phương diện ở Nam Hà mà riêng
Quảng Nam, phải chịu cái ảnh hưởng sâu xa nhất. Ngoài nho, y, lý, số, ngoài
bình hương, thỏi trầm, ngoài tấm hàng, chén thuốc, đôi dép, cái khăn…
(nghĩa là tất cả nhu cầu của thời ấy sau gạo và cá thịt do dân bản xứ tự cung
