Phong Tuc Tap Quan Viet Nam
hại trong xã hội ta.
Nghèo đến đâu, người bần cùng lắm cũng phải có một túp lều để ở, dù đây chỉ là
một túp lều tranh vách đất. Ban ngày đi xa về gần, muốn làm lụng công việc gì thì
làm, tối cũng phải có nơi để trở về quây quần với gia đình, để nghỉ ngơi lúc đêm hôm.
Nơi đó chính là ngôi nhà vậy.
Có một ngôi nhà, nhưng một ngôi nhà thường được kén chọn, xây cất qua biết bao
tục lệ, theo quan điểm xưa. Ngày nay chúng ta cũng cần biết thêm những tục lệ đó.
Kén đất chọn hướng
Xưa chúng ta tin về phong thủy, "phong thủy" không những chỉ chi phối việc để
mồ mả mà còn chi phối cả về việc xây cất nhà cửa nữa.
Trong việc xây cất nhà cửa, cần kén một miếng đất, và miếng đất này thường gọi là
dương cơ.
"Thứ nhất dương cơ, thứ nhì mồ mả".
Ta vẫn thận trọng trong việc để mồ mả, trong việc xây cất nhà cửa, việc kén đất ta
cần cẩn trọng hơn, các cụ thường đặt dương cơ trên mồ mả, và các cụ vẫn nói "Nhất
dương thắng thập âm". Nghiã là một ngôi nhà đúng đất, đúng hướng bằng mười ngôi
mộ phát. Các cụ thường nhắc lại chuyện những người thất cơ lỡ vận chỉ vì ở một ngôi
nhà không "hợp"với mình, cũng như chuyện bao nhiêu người làm ăn phát đạt vì ở một
ngôi nhà đúng đất, đúng hướng.
Chọn đất, chọn hướng là cần thiết, nhưng trước khi làm nhà, người ta còn "xem
tuổi" để biết tuổi có hợp với việc xây cất và có hợp với hướng đã kén không, nếu
không được tuổi làm nhà phải đợi năm khác.
Đất thường chọn nơi cao ráo có thể lợi dụng được cái khí của trời đất, núi sông,
nhưng cùng với một dương cơ tốt, hướng nhà phải hợp với lẽ âm dương thuận nghịch,
theo triết lý Đông phương.
Lấy vợ đàn bà, làm nhà hướng nam, hướng Nam đối với ngôi nhà là một sự cần
thiết dĩ nhiên, cũng như khi lấy vợ tất nhiên phải lấy một người đàn bà. Hướng Nam
được coi là tốt vì đón gió Nam mát mẻ, tuy vậy nhiều khi cũng còn tuỳ điạ thế ngôi
nhà.
Hướng nhà, dương cơ và tuổi người phải so cho hợp với lý "tam tài"phối hợp của
người xưa, tức là sự hoà hợp giữa Đất, Trời, và Người vậy (Thiên - Điạ - Nhân)
Vật liệu xây cất.
Đất đã chọn xong, hướng nhà đã định, tuổi đã hợp, việc làm nhà không còn gì trở
ngại nữa. Giờ đây việc đầu tiên là phải sắm sửa vật liệu.
Vật liệu mua sắm tùy theo lối kiến trúc, và cũng tùy theo sự xây cất. Nhà tranh
vách đất, nhà tre, nhà gỗ, nhà gỗ lợp ngói, tường gạch mỗi lối nhà đều dùng vật liệu
riêng.
Và vật liệu mua sắm cũng tùy thuộc kiểu nhà, kiểu nhà thay đổi tùy điạ phương và
tùy địa vị chủ nhân.
Chủ nhân có địa vị khá trong xã hội lại có tài chính dồi dào, lẽ tất nhiên ngôi nhà
không giống ngôi nhà của một người tuy cũng có danh vọng nhưng tiền của ít, và do
đó khác xa với những ngôi nhà của quần chúng.
Một ngôi nhà xưa, khi cất lên lại cần phải hợp với luật lệ và tránh phạm vào những
điều cấm kỵ bị trừng phạt:
"Còn như việc cửa việc nhà,
Gỗ, tre, tranh, lá gọi là có thôi.
Nếu làm nhà ngói phải coi,
Đốc, dao cấm ngặt, góc chòi cũng không,
