Toan Ánh 173
- Tựu vị: Tang chủ mỗ gậy bước vào trước án từ đường.
- Cúc cung bái: Lễ hai lễ.
- Hưng, bình thân: Đứng lên.
- Châm tửu: Một chấp sự viên rót rượu dẫn lên.
- Chúc cáo văn: Tang chủ quỳ bên tả khấn: “Cháu vì cha hoặc mẹ mất, nay đưa ra
nhà mồ, lấy lòng cung kính, xin đem yết tổ, cẩn cáo”.
- Phủ phục: Lễ bốn lễ.
- Hưng, bình thân: Đứng lên, bước ra đứng bên cạnh xe hồn bạch.
- Thỉnh linh bạch nhập từ đường: Người nhà bưng hồn bạch vào, con cháu tất cả
theo vào đứng bên.
- Cúc cung bái: Lễ bốn lễ (Bốn lễ này thay cha hoặc mẹ mới chết).
- Bình thân tiểu cước: Tang chủ lùi một bước rồi lễ bốn lễ nữa. (Bốn lễ này là của
Tang chủ, cháu lễ tổ).
- Lễ tất: Lễ xong.
- Thỉnh nghênh linh bạch hoàn cựu sở: Hồn bạch lại được rước ra linh xa.
Tang chủ và con cháu khóc lóc rước đi.
Phát dẫn
Ngày đưa ma gọi là ngày đưa đám hoặc ngày phát dẫn.
Trước khi đưa đám con cháu làm lễ khiển điện, tức là đến lễ người chết lần cuối
cùng để từ biệt.
Cũng có lễ cúng Lộ thần để xin phép cho đám tang lên đường.
Linh cữu được rước lên đại dư, tức là cỗ đòn, hoặc xe tang. Một chiếc nhà táng phủ
lên trên áo quan. Chiếc nhà táng mang hình ngôi nhà hoặc chiếc thuyền bát nhã.
Cỗ đòn do các đô tùy khiêng. Ở thành thị dùng xe tang hoặc do ngựa kéo, hoặc là
xe hơi.
Bà con họ hàng, bạn bè và con cháu đều đi đưa.
Cha chết con trai chống gậy tre đi trước hoặc đi sau tùy tục địa phương. Đúng ra
thì cha đưa, mẹ đón, nghĩa là đám tang cha, con đi theo sau áo quan, còn đám tang mẹ,
con chống gậy đi trước. Mẹ chết con trai chống gậy vông.
Cây tre tượng trưng sự cương trực của người cha, còn gậy vông tượng trưng nết
thuần hậu của người mẹ.
Nếu người con trai nào đã chết trước đi rồi, con người này phải chống gậy thay cha,
nếu có người con trai nào đi vắng, mũ gậy sẽ đặt ở trên đầu đòn.
Người chết không có con trai, việc chống gậy do người ăn thừa tự đảm nhiệm.
Trong lúc đám tang đi đường, con gái, con dâu, lăn đường khóc lóc. Các cháu chắt,
chị em gái, chị em dâu, cũng khóc lóc đi theo đám tang.
Một vài người thân thích đi kèm linh cữu gọi là “hộ tang”, cũng như ngày nay mấy
người bạn thân cầm chiếc dây xe tang đi bên linh cữu vậy. Những người khác đi đưa,
đi đằng sau gọi là “tống tang”.
Nghi trương đi đường
Một đám tang theo đúng tục lệ với đủ lễ nghi thuở xưa, trong lúc phát dẫn được
dàn theo nghi thức sau đây:
1 – Đi đầu là hai Phương tướng bằng giấy, cốt tre đan, có bốn mặt hình dung dữ
tợn, cầm gươm giáo. Đây là hai thần tướng đuổi tà ma trong lúc đi đường. Có khi
phương tướng này được thay bằng hai người thật, mặc quần áo có bùa dấu, đeo mặt
nạ, tay cầm khí giới để dẫn đạo đám tang.
Có nhiều đám tang dẫn đầu không phải là hai phương tướng mà là bốn thiên tướng
và một vì Thần hổ, do một đoàn hát bội đóng. Ta gọi đây là Phường tuồng dẫn đường
