Phong Tuc Tap Quan Viet Nam
Rau trồng ở vườn, ở ao hoặc ở ruộng.
Trồng ở vườn có rau cải, cải bắp, su hào, cải hoa, su su, hành, hẹ, cà chua, mùng
tơi... Cũng phải kể cây cà rốt, một thứ rau mới đưa từ Tây Phương lại từ gần một trăm
năm nay.
Trồng ở ao có rau muống, rau cần, rau rút. Rau muống là một thứ rau thông dụng
suốt Bắc-Trung-Nam. Trước đây, người Nam không ăn rau muống, nhưng gần đây
cũng ăn nhiều như đồng bào hai xứ Bắc và Trung.
Ở ruộng có rau lang, cà, mùng ... Rau lang chính là lá của cây khoai lang, còn
mùng tức là dọc của một thứ cây giống như cây khoai sọ.
Rau ăn sống như rau diếp, cải xoong, cải quăn, cà chua, sà lách, húng láng, v.v... ăn
xào, ăn luộc, hoặc nấu canh, như rau muống, rau cần, hành, su su, cải bắp, cà chua...
Rau cũng được ăn muối, ta gọi là làm dưa: Dưa cải, dưa khoai, dưa giá. Cà cũng ăn
muối ngoài cách xào nấu.
Ngoài các thứ rau trên, còn có những thứ rau hái ở các cây lớn hoặc cây leo, đây
chính là lá những cây này như rau ngót, rau sắn, rau hoa thiên lý. Cây hoa lý là một
cây cảnh, nhưng người ta thường hái những nụ hoa và lá non để nấu canh. Người ta
cũng hái những lá non của các cây bí, mướp cùng với nụ hoa những cây này dùng làm
rau nấu canh hay xào.
Măng tre, nứa, giang... cũng coi như một thứ rau.
Có thứ rau như húng láng, tiá tô, lá sả, lá ngổ, không dùng ăn riêng, nhưng để ăn
như gia vị với các thức ăn khác. Ăn lòng lợn phải có húng láng, nấu canh cá giấm phải
có lá ngổ hoặc tiá tô mới ngon.
* Trái cây
Về thực vật, trái cây chiếm một phần quan trọng trong thức ăn của ta.
Có những trái cây dùng như rau, xào nấu làm thức ăn để ăn cơm như bầu, bí mướp,
dưa gang, dưa chut, có những trái cây chỉ dùng làm gia vị như hạt tiêu, ớt, các trái đó
có chất chua như quả muỗm (xoài), quả khế, chanh...
Phần lớn trái cây được để chính và dùng làm đồ ăn tráng miệng hoặc ăn chơi.
Trái cây ở nước ta rất nhiều, và có những trái cây quý như xoài, măng cụt, nhãn,
hồng đào, quất hồng bì, cam. quýt, chuối, mít, vải, đu đủ,. chôm chôm, bưởi...
Tùy từng điạ phương và tùy mùa, các thứ trái cây xuất hiện và mùa nào thức ấy, ta
có thể tìm mua trái cây ở ngoài chợ hoặc ở miệt vườn.
Dân ta có tục thờ cúng, thường mua trái cây về cúng trước ăn sau.
Trái cây chín thường được ăn nguyên như khi hái ở trên cây xuống, không bị chế
hoá gì, nhưng muốn để dành, người ta thường làm các thứ mứt: Mứt bí, mứt hồng, mứt
dừa. Trong vài chục năm gần đây, người ta nhập cảng lối đóng hộp trái cây của người
Âu Mỹ, và hiện nay trên thị trường có bán các hộp trái cây. Ngày nay ta cũng đã chế
biến được đồ hộp bằng trái cây.
Có những trái cây, chính ra chất chua hoặc chất chát, nhưng người ta đem muối
hoặc tẩm đường để làm đồ ăn trong các bữa cơm như trám, trám muối, trám ngâm
nước mắm, hoặc để ăn như một thứ quà: Mơ, mận...
Người dân Việt Nam thường dùng rất nhiều thực vật nhất là rau. Đối với người nhà
quê, thịt cá không cần thiết lắm, bữa ăn chỉ có đĩa rau, chén nước mắm là đủ. "Nhà
nghèo thì quanh năm chỉ ăn tương, cà, dưa, khoai, dưa cải, rau muống luộc, đậu kho,
v.v...(1) .
Tương là một thứ gia vị, dùng làm nước chấm hoặc kho nấu đồ ăn cũng như nước
mắm. Tương làm bằng đậu, xôi nếp và muối. Có khi người ta làm tương ngô thay cho
