Toan Ánh 21
Sâu Bọ
Nói đến các loại động vật dùng làm món ăn của người Việt Nam, không nói tới sâu
bọ là còn thiếu sót, vì rất nhiều loại sâu bọ được ta dùng làm món ăn rất ngon.
Trước hết xin nói tới rươi. Rươi là một lọai sâu bọ dưới đất, vùng ven biển miền
Bắc, các tỉnh Hưng Yên, Hải Dương, chỉ chui lên khi thời tiết trở lạnh vào tháng chín,
tháng mười âm lịch. Khi rươi lên, người ta mang thùng đi xúc và mang bán đi các tỉnh
và nhất là mang về Hà Nội.
Rươi xúc ở ruộng lên như vậy lãn cả bùn đất và có nhiều chất nhớt do loài rươi sinh
sản mà có. Trước khi ăn người ta lấy nước sôi khoắng rươi vào cho sạch hết bùn và
chất nhớt.
Rươi làm lông xong, mới đem nấu ăn. Nấu rươi có nhiều cách.
Rươi được đem nghiền nhỏ, trộn lẫn với trứng đem rán, đấy là món Trứng đúc rươi.
Rươi đem xào với thịt ba chỉ, với vỏ quýt và măng tươi gọi là rươi xào.
Rươi nấu với thịt lợn, măng tươi, vỏ quýt, có nhiều nước, gọi là rươi nấu.
Người ta cũng làm mắm rươi: Rươi chỉ có vào cuối thu đầu đông. Muốn có rươi ăn
quanh năm các bà nội trợ muối rươi thành mắm. Mắm rươi được gửi bán ở các nơi
trong toàn cõi Việt Nam trước đây.
Các món rươi được các tay sành ăn thưởng thức và được dùng làm đồ nhắm (nhậu)
trong các bữa rượu.
Về sâu bọ, phải kể đến con Nhng. loại sâu tơ, ở trong kén. Nhng là một món ăn rất
phổ thông, nhất là ở những vùng có nghề tầm tơ. Nhng thường chỉ ăn rang với mỡ,
nhưng cũng có khi được dùng nấu canh măng. Trong nhng có nhiều khi lẫn cả những
con tằm.
Nhộng già thành ngài; Tức con bướm kén. Sau khi con ngài đã đẻ trứng, người ta
cũng dùng con ngài làm một món ăn. Trước hết, ngài được đem rửa kỹ cho hết chất
phấn, sau đó được đem rang với lá chanh và mỡ, nêm mắm muối cho đậm. Ngài đem
ăn với bánh đa nướng giòn thật ngon, các tay rượu cũng ưa nhậu với ngài. Ngài ăn béo
béo, đậm đà lại đôi khi sựt sựt vì những trứng ngài còn sót ở trong bụng ăn cũng hay
hay.
Cũng thuộc về loại sâu bọ, người miền Bắc ngày xưa còn ăn con Đông Trùng Hạ
Thảo. Đây là một loại sâu nằm trong thân một cây cỏ rừng, và cây cỏ này chỉ có sâu
về muà đông, còn về mùa hạ cây cỏ chỉ nguyên là cỏ.
Trong Nam không có con đông trùng hạ thảo, nhưng có con Đuông ở cây dừa cũng
được kén chọn để làm đồ nhắm. Con đuông ăn cũng béo và cũng được coi là rất bổ.
Về sâu bọ ta còn ăn con cà cuống. Cà cuống có hai loại, cà cuống bọng có chất
nước thơm được trích ra làm gia vị, nhỏ vào nước mắm để chấm các thức ăn và cà
cuống thịt, người ta dùng để ăn. Cà cuống bọng sau khi lấy hết chất nước thơm cũng
đem dùng để ăn. Cà cuống thịt được đem luộc và trong khi luộc có chút muối bỏ vào
cho thịt đậm.
Dế cơm cũng là một loại sâu bọ được dùng làm món ăn, nhất là món nhậu của đồng
bào tỉnh Vĩnh Bình, Bến Tre.
Ta cũng lại ăn cả châu chấu non, nhưng thường chỉ dân quê mới ăn món này, nhất
là dân quê các tỉnh Trung Châu miền Bắc. Tại các chợ như chợ Ngư Dại (Bắc Ninh),
Đông Anh (Phúc Yên) ngày xưa thường có những hàng bán châu chấu đã luộc sẵn khi
mùa châu chấu có nhiều, nhất là sau các vụ gặt lúa mùa.
Trứng kiến và mật cũng được dùng để ăn, kiến và ong cũng là những sâu bọ.
Có lẽ ở nhiều địa phương khác còn có những loại sâu bọ khác được dùng làm thức
ăn, nhưng phần vì thiếu tài liệu, phần vì phạm vi quyển sách, nên xin tạm ngưng ở đây
