Toan Ánh 25
Như trên đã nói, trước đây dân quê ít khi ăn thịt cá, thường chỉ ăn rau và mắm, bởi
vậy dù ăn ở nhà hoặc mang sẵn để ăn ở ngoài đồng, việc ăn uống cũng không có gì
thay đổi. Ăn để mà sống, có đủ bữa ăn đã là quý rồi. Và cũng không có đồ ăn tráng
miệng sau bữa cơm. Tráng miệng, dân quê chỉ ăn trong những dịp giỗ tết, hoặc thết
đãi khách khứa. Mà đồ tráng miệng chẳng qua cũng vài quả chuối, hoặc bát chè là
cùng.
Bữa chiều
Cũng như bữa trưa, bữa chiều là bữa chính của người Việt Nam. Thức ăn thường
cũng như bữa trưa, nghĩa là có cơm và đồ ăn.
Người thành thị bắt chước nếp sống Âu-Tây, có một số bữa chiều thường kén thức
ăn nhẹ, món súp kiểu Tây phương với bánh mì, còn đa số quần chúng đều ăn cơm.
Người nhà quê thì bữa chiều cũng như bữa trưa, vẫn món cơm tẻ là chính, nếu có
khác chỉ là bữa chiều, công việc đồng áng đã xong, hoặc chợ búa đã về, cả nhà quây
quần quanh mâm cơm, bữa ăm đượm màu ấm cúng dù thanh đạm cũng ngon.
Cũng như bữa trưa, người thành thị sau bữa cơm có ăn tráng miệng, còn người nhà
quê chỉ cơm xong là hết, hoạ may hôm nào có bà vợ hoặc cô con gái đi chợ có mua
chút quà bánh gì, kẹo bột, kẹo vừng, trái cây đang mùa - thì đó chính là đồ tráng
miệng.
Bữa chiều, còn gọi là bữa tối, thường ăn vào khoảng 7, 8 giờ.
*
* *
Trên đây là ba bữa chính của dân Việt nam, nhưng ngoài ba bữa cơm này, những
người ở thành thị cũng như ở nhà quê, còn thỉnh thoảng có ăn quà, nhất là người
thành thị.
Quà ăn bất cứ vào giờ nào. Người ở tỉnh, hoặc người đi chợ, thấy có hàng quà,
muốn ăn thì mua ăn bất cứ giờ nào. Chỉ những nông dân làm lụng ngoài đồng là ít dịp
ăn, vì hàng quà có bao giờ ra bán ngoài đồng, trừ trường hợp mùa gặt, họ mang quà
bánh đi đổi lúa thì lúc đó người nông dân mới thỉnh thoảng ăn quà.
Người ở kẻ chợ ăn quà không kể giờ gíấc, quà sáng, quà trưa lại quà tối. Các trẻ em
đi học thường được bố mẹ cho tiền, chúng dùng tiền này ăn quà đường, mua kẹo, mua
bánh...
Bữa ăn và cách ăn
Ta có câu:
"Nhà sạch thì mát, bát sạch ngon cơm"
Câu này ý muốn nói, khi ăn uống bát đũa sạch sẽ, người ta ăn thấy ngon miệng
hơn. Bát đũa sạch sẽ tăng sự ngon miệng một phần, cách trình bày các món ăn cũng
tăng sự ngon miệng thêm lên.
Bởi vậy, tới bữa ăn, người ta dọn mâm bát đàng hoàng, không ai ăn bốc ăn bải,
hoặc ăn dấm ăn dúi, trừ những trường hợp vội vàng, phải ăn cho xong để làm một việc
gì.
Về bữa sáng, người ở tỉnh thường dọn lên những chiếc khay cho người lớn ăn với
bát đũa, còn trẻ con có khi gặp sao ăn vậy, mua ngay ở hàng quà mà ăn.
Còn ở nhà quê, bữa sáng đối với những người đi làm đồng, họ ăn vội vàng, thức ăn
có khi dọn ra chiếc mẹt, trên chiếc mẹt có đĩa mắm, đĩa dưa, bát nước mắm đôi khi
thêm khúc cá. Mấy người phải đi làm đồng ngồi quanh mẹt cơm, ăn cho xong để còn
lo công việc. Người ở nhà ăn sau. Ngày nay có mâm cơm đàng hoàng.
Những gia đình có nhiều người ở nhà, hoặc những gia đình thợ thuyền, cũng như
