Phong Tuc Tap Quan Viet Nam
"Lấy chồng cho đáng tấm chồng
Bõ công trang điểm má hồng răng đen"
Ngày nay người ta để răng trắng, nếu muốn trang điểm cho hàm răng, người ta bọc
đôi ba chiếc răng vàng.
*
* *
Làm Lụng
Ăn để mà sống, nhưng người ta có làm mới có ăn. Ca dao Việt nam có câu:
Ở đời ai cũng phải làm,
Chăm thì sung sướng, lười cam chịu hèn"
Việt Nam là một nước nông nghiệp, việc làm của người dân Việt thưòng xoay
quanh nghề nông. Sau này công kỹ nghệ đã được thiết lập ở Việt nam, ngoài nông dân
ra, thợ thuyền cũng là một thành phần quan trọng tại nước ta. Ngoài ra, xưa nay, bên
cạnh nông dân ta cũng vẫn có những người buôn bán và những người làm nghề khác
bằng chân tay.
Với mỗi nghề, công việc tuy có khác và sự làm lụng của mỗi người không giống
nhau.
Bên cạnh những công việc của nghề nghiệp, còn có những công việc trong gia đình
mà mỗi người dù lớn dù nhỏ đều chia nhau cùng làm. Những công việc gia đình này,
tuy vậy cũng có liên hệ, nhiều ít với công việc về nghề nghiệp của mỗi người.
Khi nói đến làm lụng tức là nói đến cả công việc trong gia đình lẫn công việc nghề
nghiệp, tuy nhiên, người ta trăm nghìn nghề, nếu đi vào chi tiết của mỗi nghề nghiệp,
lẽ tất nhiên là một việc không thể được với khuôn khổ tập sách này, và cũng là một
việc không thể được với sự hiểu biết quá nông cạn của kẻ viết.
Bởi vậy, ở đây, chúng tôi chỉ nói tới sự làm lụng trong phạm vị gia đình mà mỗi cá
nhân phải tham gia vào, từ nam tới nữ, từ già tới trẻ, từ lớn tới bé. Và những công việc
làm lụng hàng ngày được bắt đầu từ sáng sớm cho tới khuya, lúc đi ngủ. Cứ kể, công
việc trong gia đình của mỗi người không phải là ít, mặc dầu đây không phải là việc
lớn.
*Công việc lúc tinh sương
Xưa, ở nhà quê, người ta dậy thật sớm, từ lúc gà gáy, mọi người trong nhà đã lục
tục bắt đầu trỗi dậy, và người nào đi lo ngay việc nấy. Công việc thay đổi tùy từng gia
đình, và cũng có công việc thay đổi tuỳ từng mùa.
Trước hết hãy nói tới gia đình nông dân thuở xưa.
Người đàn ông có công việc ngoài đồng: Cày, bừa, làm cỏ ngoài ruộng; sau khi từ
trên giường bước chân xuống đất là lo ngay đến những đồ dùng để mang đi đồng:
cày, cuốc, dao phát bờ, và con trâu, con bò nếu ngày hôm đó phải cày vỡ ruộng.
Trong lúc đó, bà nội trợ hoặc cô con gái vội vàng xuống bếp lo bữa ăn sáng cho
những người đi đồng. Công việc là phải thổi nồi cơm, dọn mâm cơm. Lẽ tất nhiên nếu
không có thức ăn sẵn thì phải nấu cả thức ăn, nhưng ở nhà quê bao giờ cũng sẵn chĩnh
mắm, vại dưa, vại cà, hũ trám, nồi tép kho, v. v... là những thức ăn thông thường của
mọi gia đình.
Mâm cơm dọn ra, cả nhà xúm vào cùng ăn từ sáng sớm, hoặc những người phải đi
làm đồng ăn trước, còn những người lo công việc ở nhà ăn sau.
Bữa cơm xong, những người đi làm ra đi với công cụ, với con trâu, con bò từ lúc gà
vừa gáy sáng, trời mới rạng đông, những người ở nhà lại còn lo trăm nghìn công việc
khác.
