Phong Tuc Tap Quan Viet Nam
Bao giờ mọc mầm ta sẽ vớt ra.
Gánh đi ta ném ruộng ta,
Đến khi lên mạ thì ta nhổ về.
Lấy tiền mượn kẻ cấy thuê,
Cấy xong rồi mới trở về nghỉ ngơi.
Cỏ lúa dọn đã sạch rồi,
Nước ruộng vơi mười còn độ một hai.
Ruộng thấp đóng một gầu giai,
Ruộng cao thì phải đóng hai gầu sòng.
Chờ cho lúa có đòng đòng,
Bấy giờ ta sẽ trả công cho người.
Bao giờ cho đến tháng mười,
Ta đem liềm hái ra ngoài ruộng ta.
Gặt hái ta đem về nhà,
Phơi khô quạt sạch ấy là xong công."
*
* *
Nghỉ Ngơi
Nghỉ ngơi hiểu theo nghĩa là ngưng làm việc, có thể ngồi nghỉ hoặc năm yên một
chỗ.
Thực ra, người dân Việt Nam, với hoàn cảnh địa dư, với nếp sống cổ truyền rất ít
có sự nghỉ ngơi. Chỉ những người già lão gần đất xa trời, đã mệt nhọc vất vả với việc
làm gần suốt hết một đời, đến lúc sức lực suy kém, việc cử động chậm chạp, đi đứng
khó khăn mới nghỉ ngơi. Tuy không làm lụng gì nữa, nhưng các cụ vẫn có những việc
riêng mà không dùng đến sức lực. Trong lúc con cái cả ngày vắng nhà vì công việc
đồng áng, công việc chợ búa thì các cụ ở nhà trôntg nhà. Chỉ cần sự hiện diện của các
cụ ở nhà, đủ cho kẻ gian không dám mon men đến. Trong một làng miền quê, người
trong làng thường quen mặt nhau hết, vì vậy cho nên kẻ gian sợ bị nhận diện, không
bao giờ dám gian tham khi có người thấy mình.
Lại như các cụ bà, tối tối lũ cháu quây quần chung quanh để nghe kể những câu
chuyện cổ tích các cụ kể. Đây là một công việc hết sức tế nhị và khó khăn, vì mỗi câu
chuyện kể ra đều có ảnh hưởng nhiều ít tới trí óc trong trắng của lũ trẻ thơ. Qua các
câu chuyện kể lại, các cụ bao giờ cũng đề cao đạo đức, gián tiếp khuyên các cháu nhỏ
phải hiếu kính cha mẹ, phải giúp đỡ người nghèo, phải săn sóc người tàn tật, phải ăn
ngay ở thẳng, phải thương người làng, người nước, phải hoà thuận anh em, v.v....
Những câu chuyện đuổi giặc cứu nước như chuyện Phù Đổng Thiên Vương đuổi giặc
Ân, chuyện Trần Bình Trọng "Thà làm quỷ Nước Nam còn hơn làm vua đất Bắc"....
luôn luôn được các cụ nhắc lại để khuyến khích đàn cháu nhỏ nuôi sẵn chí bất khuất
của giống nòi.
Gọi là công việc, nhưng các cụ coi đây là sự nghỉ ngơi, và các cụ thường nói vui
đuà với đàn cháu nhỏ là như vậy.
Các cụ không phải lo thức khuya dậy sớm, các cụ có thể bình tĩnh để sáng sáng
thưởng thức ấm trà ngon, hút mồi thuốc lào Vĩnh Bảo, thong thả nhai miếng trầu sau
những bữa cơm hay khi thấy nhạt miệng. Các cụ có thể ung dung ngắm hòn núi non
bộ, từ từ ra vườn ngắm những luống hoa hoặc những cây quả. Thấy những quả đầu
mùa, thấy những bông hoa thơm mới nở, các cụ sai con cháu hái vào thắp hương trên
bàn thờ rồi các cụ ăn nếm và chia cho các cháu. Hoặc khi ngoài chợ có của ngon, con
