Phong Tuc Tap Quan Viet Nam
Quả thị da nó vàng vàng,
Bùa yêu lăn lóc giữa đàng cái đi.
Quả mít da nó xù xì,
Anh đà giải được nàng thì theo anh!."
Câu đố trên là một câu đố về thực vật, câu đố sau đây là một câu đố về điạ lý xen
vào đôi chút lịch sử:
"Ở đâu năm của chàng ơi?
Sông nào sáu khúc nước chảy xuôi một giòng?
Sông nào bên đục bên trong?
Núi nào thắt cổ bồng mà có thánh sinh?
Đền nào thiêng nhất tỉnh Thanh?
Ở đâu lại có cái thành tiên xây?
Ở đâu có chín từng mây?
Ở đâu lắm nước, đâu nay nhiều vàng?
Chùa nào mà lại có hang?
Ở đâu lắm gỗ thời nàng biết không?
Ai mà xin lấy túi đồng?
Ở đâu lại có con sông Ngân Hà?
Nước nào dệt gấm thêu hoa?
Ai sinh ra cửa, ra nhà, nàng ơi?
Kià ai đi đá vá trời?
Kìa ai trị thủy cho đời yên vui?
Anh hỏi em trong bấy nhiêu lời
Xin em giảng rõ từng nơi, từng người."
Câu này cũng như câu trên, người đặt câu đố đã đặt sẵn câu trả lời.
"Thành Hà Nội năm cửa, chàng ơi!
Sông Lục Đầu sáu khúc, nước chảy xuôi một dòng.
Nước sông Thương bên đục bên trong
Núi đức Thánh Tản thắt lưng cổ bồng mà lại có thánh sinh
Đền Sòng thiêng nhất tỉnh Thanh,
Ở trên tỉnh Lạng có thành Tiên xây.
Trên trời có chín từng mây,
Dưới sông lắm nước, núi hay lắm vàng.
Chùa Hương Tích mà lại ở hang,
Trên rừng lắm gỗ, thời chàng biết không?
Nước Tàu dệt gấm thêu hoa,
Ông Hữu Sào, sinh ra cửa ra nhà chàng ơi!
Bà Nữ Oa đội đá vá trời
Vua Đại trị thủy cho đời yên vui.
Anh hỏi em trong bấy nhiêu lời,
Em xin giảng rõ từng nơi anh tường."
Hai câu đố và hai câu giải trên được đan cử ra để trình bày cùng bạn đọc về lối hát
Đố của hát Ví. Thực ra, những câu đố tương tự về mọi lãnh vực còn rất nhiều trong
kho ca dao Việt Nam, qua các vùng từ Bắc vào Nam.
*
* *
Đi hội, được hát đối với nhau, đó là cái thú của nam, nữ thanh niên. Câu hát, lối hát
