Phong Tuc Tap Quan Viet Nam
dụng.
Đây là một môn du hí mà chúng ta dùng để giải trí trong các hội hè và cũng là môn
dự thi đấu.
Trước đây, hầu hết các thanh niên đồng quê đều có tập sơ qua một vài miếng vật.
Có nhiều làng có những đô vật nổi tiếng như Chung Màu, Yên Xá tỉnh Bắc Ninh, Vị
Thanh, Dịch Đồng, .... tỉnh Vĩnh Yên, Mai Động tỉnh Hà Đông, v.v....
Đã đành rằng khi vật phải dùng sức, nhưng sức khoẻ không đủ, cần phải biết nhiều
miếng để ngáng, để đi và để quật ngã đối phương. Lệ vật muốn thắng phải vật đối
phương cho ngã ngửa trắng bụng ra, hoặc đội bổng được đối phương lên.
Các đô vật, khi dự vật chỉ đóng một chiếc khố.
Vật là một môn rất được hoan nghênh tại các hội quê.
Trước khi dự vật, hai đối thủ phải làm "lễ thần linh". Bãi vật thường ở trước đình
hoặc đền. Khi làm lễ, các đô vật đứng nguyên ở bãi vật với chiếc khố, vái vọng vào
đình hoặc đền.
Lên đài
Hai đối thủ, sắp giao đấu cũng phải làm lễ, rồi cùng nhau lên đài, múa tay, co chân,
lượn quanh sân vật để rình miếng nhau. Trong lúc lên đài họ lừa nhau, và sau một hồi
rình nhau, họ xông vào ôm lấy nhau, cố vật cho được nhau ngã xuống, hoặc đội được
nhau lên.
Lúc vật
Trong lúc đôi bên vật nhau, các cụ ngồi mé trên đình đánh trống cái, còn tuần đinh
cầm trống bưng đánh sát ngay bên tai các đô vật, nửa như thúc dục, nửa như khuyến
khích. Lại có một anh tuần đinh cầm một ngọn cờ, phất lên phất xuống mỗi khi kết
thúc một trận vật. Người cầm cờ cũng múa cờ để gạt các khán giả khi họ đứng sát quá
vào sân vật.
Vật giải
Các hội xuân có tổ chức vật đều có treo giải, thường có ba giải chính, ngoài ra có
các giải hàng tặng cho các đô vật trước khi có lệnh phá giả các giải chính. Khi vật các
giải chính, có các cụ trong làng chủ tọa và chứng kiến.
Trước đây, mỗi khi có cuộc phá một giải chính xong, dân làng thường đốt pháo,
một bánh pháo toàn hồng để mừng lực sĩ chiến thắng.
Lúc vật, nếu lực sĩ nào bị "lỡ miếng", liền nằm bò sát mặt đất mặc cho đối phương
vần, đối phương không bốc được lực sĩ vật ngửa ra thì không thắng, và lực sĩ nằm bò
này chỉ bỗng nhỏm dậy khi đối phương hở cơ.
Người xem vật nhiều khi hồi hộp như chính mình là lực sĩ, và các tay đô vật, trước
trăm nghìn con mắt, nhất là những con mắt của giai nhân, ai cũng cố công cố sức để
thắng bên kia.
Các giải vật dân làng treo ra thường có người tới giữ giải người giữ giải phải giữ
luôn trong thời gian làng ấn định thường là thời gian của hội làng, ba ngày ở hội làng
Mai Động, nơi có đền thờ bà Lê Chân, nữ tướng của hai Bà Trưng.
Trong suốt thời gian giữ giải, nếu không bị vật thua, người giữ giải được lĩnh giải.
Người nào vật ngã người giữ giải, sẽ thay thế người đó để giữ giải cho đến hết hôm
tan hội.
Theo tục lệ, muốn được giải chính, thì:
- Giải nhất trong sáu ngoài năm
- Giải nhì trong năm ngoài bốn
- Giải ba trong bốn ngoài ba
Nghĩa là ở giải nhất, người giữ giải phải thắng luôn sáu keo, còn người phá giải chỉ
