chẳng ai dại gì mà đi mua đất ở nước khác và dựng thành quách ở đây làm
gì!”. Nhưng cả hai bên đều không thuyết phục được nhau.
Tôi chứng kiến cảnh ấy mà thấy buồn cười. Câu hỏi bên phía người Nhật là
xuất phát từ quan điểm về chiến lược ngoại giao của riêng nước Nhật lúc
đó mà lại khăng khăng đi chất vấn người nước ngoài sống trong hoàn cảnh
lịch sử hoàn toàn khác thì làm sao dễ dàng tìm được tiếng nói chung?
Tham quan tự do trong khuôn khổ
Trước đây, khi tôi đi Mỹ thì ở San Francisco vẫn chưa có đường sắt, nên tôi
chưa được nhìn thấy. Nhưng lần này, lên bờ từ Suez là chúng tôi đã được
lên tàu hỏa. Đó là lần đầu tiên. Sau đó, đi đến nơi này nơi khác của các
nước châu Âu cũng đều bằng tàu hỏa. Khi đến nơi là được nghênh đón,
được dẫn đi thăm nhiều nơi như các khu căn cứ hải quân, nhà máy công và
tư, ngân hàng, nhà thờ, trường học, câu lạc bộ. Tất nhiên đến đâu cũng đều
được đón tiếp rất nhiệt tình. Khi đến một bệnh viện, họ còn cho chúng tôi
xem cả ca phẫu thuật của khoa ngoại. Hoặc họ mời chúng tôi đi ăn tối ở
nhà một người nổi tiếng, hoặc mời đi xem nhạc hội. Họ hướng dẫn quá
nhiệt tình, quá nhiều lời mời làm chúng tôi đến mệt.
Ở đây có một câu chuyện khá buồn cười. Hồi đó, Nhật Bản vẫn còn trong
cảnh bế quan tỏa cảng, nên mặc dù có ở nước ngoài cũng không được phép
gặp gỡ riêng người nước ngoài. Khi đó, có ba vị sứ tiết là Takeno’uchi,
Matsudaira, Kyōgoku, trong đó ông Kyōgoku có trách nhiệm quản lý về
mặt an ninh. Dưới quyền ông còn có thêm vài người nữa. Họ luôn căng mắt
giám sát những người trong đoàn, nên rất khó gặp gỡ với người nước
ngoài.
Trong đoàn, tôi có hai người bạn tri âm tri kỷ, mang cùng một mục đích là
anh Mitsukuri Shūhei và anh Matsuki Kōan . Chúng tôi vốn là bạn học lâu
năm, có quan hệ qua lại với nhau, nên khi đi ra nước ngoài thì không có lý
gì mà tự nhiên lại tách nhau ra cả. Chúng tôi định xem xét gì cũng không
