giận đến sôi máu, cũng không thể suy nghĩ trước sau, chỉ biết bực bội và
thầm nghĩ, thế giới này không có chính phủ nào tồi tệ đến như vậy.
Chủ trương Nhưỡng di của Mạc phủ
Về chuyện tôi giận dữ thế nào đối với sự lộng hành của Mạc phủ trong bối
cảnh đã không còn uy lực thực tế nữa chỉ là nhiệt huyết của riêng tôi, nên
xin tạm gác lại. Nhưng vấn đề quan trọng hơn là nếu Nhật Bản mở cảng
biển, sẽ phải thực thi những chính sách ngoại giao nào? Điều này tôi không
thể làm ngơ được. Bởi vì từ hồi còn trẻ, tôi đã đọc sách vở của người
phương Tây, lại đã đi Mỹ, sau đó đi châu Âu, tiếp đến lại đi Mỹ. Tức là tôi
không chỉ học trên sách vở mà còn được thực tế mắt thấy tai nghe. Có thể,
tôi chưa biết quan hệ đối ngoại phải thế nào, nhưng cũng láng máng hiểu
được về luật quốc tế, ngoại giao.
Từ sự hiểu biết của tôi mà nhìn lại Mạc phủ Tokugawa thì hầu như có thể
nói là không có điểm nào chấp nhận được. Dư luận chung lúc đó là bài trừ
nước ngoài. Tất cả các lãnh địa đều bài trừ nước ngoài. Chỉ có ở Mạc phủ
là nghe và thấy chủ trương mở mang đất nước, nhưng nếu tìm hiểu rõ về
thực chất tinh thần ấy thì thấy cả thiên hạ đều đồng nhất chủ trương bài trừ
người nước ngoài. Nói Mạc phủ ghét phương Tây không phải là sai.
Những năm sau này, có người thổi phồng và lại có cả người viết trong sách
vở rằng Tairō Ii Kamon-no Kami là người đề xướng chủ trương mở cửa
đất nước. Nhưng việc ông ta chủ trương mở cửa đất nước chỉ là chuyện vỏ
bọc giả dối bên ngoài, chứ đâu có biết thực chất lý luận đó là thế nào? Ông
Ii Kamon-no Kami là người hết sức giản đơn, không thể có chính kiến gì
được. Khi thành Edo bị cháy, ông ta là người bảo vệ ấu tướng chạy vào
Momijiyama (Hồng-Diệp-Sơn), nhìn xung quanh thấy ngập cỏ héo, đâm
sinh nghi và rút kiếm phát cỏ đi. Ông ta ôm ấu tướng đứng suốt ngoài trời
như thế. Ngoài ra, ông ta còn có lần bắt những người chủ trương bài trừ
nước ngoài ở Kyōto, nhưng không phải vì không ưa chủ trương này, mà chỉ
