thiết phải tăng cường việc quản lý nơi ăn, chốn ở chặt chẽ hơn, nên tôi đã
viết một cuốn sách nhỏ về nội quy trường học. Nếu ngồi chép lại sẽ mất
nhiều thời gian, công sức, nên tôi cho in và phát cho mỗi học sinh một
cuốn. Trong đó ghi nhiều điều, nhưng có một điểm là hàng tháng sẽ thu học
phí từ học sinh. Đó là ý tưởng mới, được thực hiện đầu tiên ở trường Keiō-
gijuku.
Trước đó, trong các trường tư thục của Nhật đều theo cách của người Trung
Hoa, tức là khi nhập môn, các học trò sẽ mang tiền hoặc lễ vật đến để nhận
thầy. Trong suốt quá trình học, mỗi năm sẽ phải mang lễ đến hai lần vào dịp
Obon và dịp cuối năm. Tùy từng học sinh mà có thể chuẩn bị tiền hoặc đồ
vật gì đó, gói ghém cẩn thận mang đến dâng thầy. Nhưng theo tôi, những
đồ vật đó sẽ không có tác dụng thiết thực. Giảng dạy cũng là một công
việc, mà đã là công việc thì phải được trả lương. Không có chuyện gì xấu ở
đó, nếu như quy định mức lương rõ ràng và công khai. Tôi gọi là “Tiền học
phí” và hàng tháng tiến hành thu của mỗi học sinh 2 Bu tiền vàng để các
học sinh lớp trên dạy lại các học sinh lớp dưới.
Thời đó, một tháng cứ có khoảng 4 Ryō tiền vàng là đủ để chi phí cho việc
ăn ở trong trường. Vì vậy, hàng tháng sẽ trích tiền học phí mà học sinh nộp
để chi cho giáo viên, mỗi người 4 Ryō là coi như tạm sống được, còn thừa
sẽ đem bổ sung vào quỹ của trường.
Ngày nay, việc thu học phí là chuyện đương nhiên, nhưng khi mới bắt đầu
thực thi, thiên hạ xung quanh phải trố mắt vì ngạc nhiên. Tôi bảo mỗi tháng
học sinh chỉ cần mang đến 2 Bu tiền vàng, không cần gói vào giấy hay thắt
dây gì hết. Có cả thông báo rằng, nếu mang 1 Ryō sẽ được trả lại tiền thừa.
Thế nhưng cũng vẫn có những học sinh gói tiền cẩn thận vào giấy, buộc lại
và đem đến. Mà như thế thì tôi bảo: gói vào giấy buộc lại sẽ khó cho việc
kiểm tiền và cố tình tháo ra trả lại học trò. Chúng tôi thực hiện quy định
này khá nghiêm chỉnh, nên việc mọi người xung quanh lấy làm ngạc nhiên
cũng là điều dễ hiểu.
