thực sự lo lắng. Theo tôi, lãnh địa yếu thế không có lỗi, mà việc có vũ khí
chỉ gây họa thêm. Thế nên, tôi chỉ muốn lãnh địa bán hết vũ khí đi. Nhìn
lại, thấy đại bác của chúng ta toàn là đại bác Krupp . Thời giá bây giờ mỗi
khẩu có thể bán được 3000, 5000 hay 10.000 yên. Chúng ta nên đem bán
hết đi như đảo Ryūkyū (Lưu-Cầu) ngày xưa.
Khi người Chōshū đến, ta cũng “Dạ, dạ”, mà người Sasshū đến, ta cũng
“Vâng, vâng”. Nếu người Sasshū bảo thế này, thế kia, ta bảo họ đi mà nói
trực tiếp với Chōshū. Còn khi người Chōshū yêu cầu gì, ta nên bảo họ trực
tiếp đến nhờ người Sasshū. Nghĩa là ta nên chuyển những phiền toái cho
người khác, còn lãnh địa chúng ta thế nào cũng chấp thuận được. Theo tôi
xử sự như thế là hơn. Làm như vậy sẽ không có chuyện giết người, mà
không giết người thì họ sẽ không có cớ gì để bắt ta. Hơn nữa, dù thế nào
đất nước này cũng theo đường khai hóa văn minh. Vì vậy, chúng ta nên xây
dựng trường học, giáo dục cho lớp trẻ trong lãnh địa theo chiều hướng đó là
tốt nhất. Nếu chúng ta quyết định thực hiện theo phương châm này và bán
hết sạch vũ khí đi thì quả là tuyệt vời.
Ở đây có một chuyện thế này. Qua khảo sát tình hình Tōkyō, tôi thấy chính
phủ mới đang định tiến hành cải cách toàn bộ hải quân và đang bí về
chuyện tiền bạc. Thế nên, ta thử viết giấy vừa như là đơn xin vừa như là
giấy đăng ký xin bán là được. Lãnh địa Nakatsu của chúng ta bỏ vũ khí như
vậy, mỗi năm sẽ để ra được mấy vạn yên. Chúng ta mà bảo sẽ nộp tiền đó
cho chính phủ để họ tùy ý chi tiêu thì Bộ hải lục quân sẽ rất vui mừng.
Về phần chính phủ, nếu ba trăm lãnh chúa, mỗi người chế tác một loại vũ
khí khác nhau, mỗi người tổ chức một quân đội khác nhau, cuối cùng làm
sao thâu tóm được? Chuyện làm thế nào để thống nhất thiên hạ chẳng phải
là đã nằm trong sách lược của chính phủ hay sao? Thế nhưng, nếu ở nơi
này dùng súng Krupp, lãnh địa bên cạnh lại dùng đại bác của Armstrong ,
nơi kia lại dùng các loại súng nhỏ của Pháp, ngay ở đây lại có cả súng
Geweer nhập từ Hà Lan về từ ngày xửa ngày xưa.
