Khi kết hôn, tôi 28 tuổi và vợ tôi 17 tuổi. Nếu nói về đẳng cấp theo chế độ
quy định của lãnh địa thì vợ tôi thuộc đẳng cấp cao, còn tôi chỉ thuộc hàng
võ sĩ cấp thấp, có đôi chút không được môn đăng hộ đối, nhưng về mặt
huyết thống thì cả hai đều khỏe mạnh. Xưa kia thế nào không biết, nhưng
từ khoảng năm đời trở lại đây cả hai bên gia đình đều không có ai bị bệnh
di truyền hay những bệnh phải kiêng khem. Cả hai đều vô bệnh, vô tật.
Năm Bunkyū thứ ba (1862-ND), cậu con trai đầu lòng Ichitarō (Nhất-Thái-
Lang) ra đời, tiếp đến là Sutejirō (Sả-Thái-Lang).
Dần dần, chúng tôi có được cả thảy là chín người con, bốn trai và năm gái.
May sao, cả chín con tôi đều không gặp chuyện gì và đến nay không thiếu
một ai. Trong chín người con thì nuôi bằng sữa mẹ đến cháu thứ năm, bốn
cháu còn lại, chúng tôi nhờ vú nuôi để bảo đảm cho sức khỏe của người mẹ
đã sinh nở nhiều lần.
Không ngăn cấm sự hiếu động của con
Cách nuôi dưỡng của tôi là chú ý đến ăn hơn mặc. Quần áo dù có thể giản
dị, nhưng ăn uống nhất thiết phải đầy đủ. Cả chín con tôi từ nhỏ đều không
bị thiếu dinh dưỡng. Cách dạy dỗ của tôi lấy phương châm là ôn hòa và
hoạt bát. Ở mức độ có thể tôi cố gắng để cho con được tự do. Chẳng hạn,
tôi không bao giờ cho nước nóng vào bồn tắm theo ý mình và bắt con vào
tắm, mà đặt một thùng nước lớn gần đó để các con có thể pha nước nóng
hay lạnh tùy ý. Mọi chuyện tôi đều cho các con được tự do, nhưng duy có
việc ăn uống là tôi không để muốn ăn gì thì ăn.
Tôi muốn cho các con phải thật linh hoạt, nên cũng lường trước là không
thể trang trí, dọn dẹp nhà xuể được. Dù các con có làm rách giấy dán
tường, tấm bình phong hay làm đổ vỡ đồ dùng, tôi cũng bỏ qua, chứ tuyệt
nhiên không nói to hay mắng mỏ gì. Nếu có chuyện quá lắm, vợ chồng tôi
chỉ nghiêm mặt lườm là hình phạt cao nhất, dù trong trường hợp nào cũng
không bao giờ dang tay đánh các con.
