Sau đó, tôi chuẩn bị đi Ōsaka và đã xảy ra một chuyện khá nực cười. Lần
này, để đi ra khỏi lãnh địa, tôi phải nộp đơn xin phép. Chuyện buồn cười
đến mức không biết nói thế nào. Từ trước đến nay tôi sống ở trong nhà và
khi ra khỏi lãnh địa cũng không cần đăng ký hay làm đơn từ gì cả. Cứ thế
đi rồi lại về, nhưng từ lần này, vì tôi đã thành chủ nhân của một gia đình,
nên phải nộp đơn xin đi. Tôi bàn với mẹ và đã được đồng ý, nên không cần
phải hỏi ý kiến của cha mẹ nuôi nữa. Nhưng nếu đột nhiên mà nộp đơn bảo
muốn đi học Hà Lan học thì không được.
Một người quen thân ngầm mách cho rằng: “Viết đúng như thế không được
đâu! Đi học Hà Lan học là việc chưa có tiền lệ!” Tôi mới hỏi lại: “Thế thì
nên làm thế nào ạ?” “Ừ, thì viết là đi học súng thuật chắc sẽ xong thôi!”.
“Nhưng nói đến thầy Ogata có nghĩa là nhắc đến một bác sĩ khởi nghiệp ở
Ōsaka. Mà cháu nghĩ, việc đi học súng thuật ở trường của một bác sĩ mới là
chuyện hiếm có trên đời. Ngược lại, chẳng phải sẽ thành điều bất lợi hay
sao?” “Không, chuyện đó, dù chưa có tiền lệ, cũng không sao. Sự thực có
thể sai khác cũng được, nhưng phải viết là xin đi học súng thuật mới
xong!”. Người quen của tôi nói như vậy, nên tôi bảo: “Vâng, thế nào thì
cháu cũng phải làm thôi!”.
Và tôi viết đơn rằng, muốn đi học súng thuật của thầy Ogata Kōan ở Ōsaka
và nộp thì quả nhiên, nhờ đó mà tôi được cho phép đi Ōsaka. Qua đó, bạn
đọc có thể hiểu được về thời thế bấy giờ. Không chỉ ở lãnh địa Nakatsu, mà
trong cả giới Hán học trên toàn nước Nhật những gì là của phương Tây đều
rất không được trọng dụng. Nói một cách thông tục là người ta bịt mũi, khi
ngửi thấy hơi hướng phương Tây. Trong thời thế như vậy, chỉ có duy nhất
sự kiện Perry cập cảng là làm rung động nhân tâm của họ và chỉ có súng
thuật mới được coi là phải theo phương Tây. Có thể nói, điều đó đã mở một
đường máu giúp cho đơn xin đi học súng thuật của tôi được thông qua một
cách suôn sẻ.
Mẹ ngã bệnh
