PHỤC SINH - Trang 267

trong lòng, và khi tự hỏi xem điều gì thì chàng lại nhớ ngay đến câu chuyện
anh đánh xe vừa nói về tên người Đức quản lý đất đai của mình ở
Kuzminxkoie.
Nhưng khi tới Kuzminxkoie, chàng bị lôi cuốn vào công việc bề bộn và cái
cảm giác nầy tan biến hết ngay.
Việc xem xét sổ kết toán và cuộc trao đổi giữa chàng với một viên thư ký
anh nầy đã nêu lên một cách ngây thơ tất cả cái lợi thế do chỗ ruộng đất của
nông dân đã ít ỏi lèo tèo, lại nằm lọt vào trong lòng đất đai của địa chủ,
càng làm cho chàng thêm quyết tâm từ bỏ việc tự mình kinh doanh lấy
ruộng đất và đem nó trao lại cho nông dân.
Xem xét sổ sách và nói chuyện với viên thư ký, chàng biết rằng, cũng như
trước kia, hai phần ba số đất đai tốt nhất của chàng đều do những công
nhân nông nghiệp cày cấy với những máy móc hoàn thiện, trong khi đó,
một phần bạ còn lại thì thuê nông dân cày cấy, trả công năm "rúp" một
mẫu. Nói một cách khác, với số tiền công năm "rúp", người nông dân sẽ
phải cày mỗi mẫu ba lượt, bừa ba lượt, và sau đấy, sẽ gieo mạ, rồi cắt, lượm
hoặc gặt, hái, mang lúa về tận sân đập, nghĩa là làm trọn vẹn một công việc
mà người thợ tự do, công có hạ lắm cũng phải đòi mười "rúp" một mẫu.
Tất cả các thứ viên quản lý cung cấp cho nông dân đều tính theo giá cao
nhất và bắt họ phải trả bằng công lao động. Người nông dân buộc phải làm
để được thả gia súc vào đồng cỏ, để có củi đun, có lá khoai tây ăn và vì hầu
hết mọi người đều mắc nợ phòng quản lý. Vì thế, những thửa ruộng xa lại
cho nông dân thuê với giá đắt gấp bốn lần lợi tức thu được nếu đem số
ruộng đó bán đi lấy tiền cho vay lãi năm phân. Nekhliudov biết rất rõ các
điều nầy từ lâu, nhưng lúc nầy chàng vẫn thấy những cái đó như một điều
mới lạ, và không khỏi ngạc nhiên tại sao bản thân chàng và những con
người cùng một địa vị xã hội như chàng lại không biết gì đến cả cái tình
trạng không bình thường ấy. Viên quản lý trình bày cho Nekhliudov thấy
nếu đem cho nông dân thì chàng sẽ mất không cả số công cụ và số súc vật,
vì sau đó, dù có muốn bán chúng lấy một phần tư giá tiền cũng chẳng được.
Hắn quả quyết là nông dân sẽ làm cho đất đai xấu đi và Nekhliudov sẽ thiệt
rất nhiều nếu đem ruộng đất cho nông dân thuê. Những lý lẽ đó càng làm