PHỤC SINH - Trang 359

được đối đãi hết sức tử tế. Một bữa ba món ăn, bữa nào cũng có món thịt,
thịt băm hoặc sườn. Ngày chủ nhật, được thêm một món nữa, món ăn ngọt.
Lạy Chúa thương cho tất cả mọi người Nga ai cũng được ăn uống như vậy!
Cũng như các cụ già khác, khi viên tướng đã lao vào nói về vấn đề quen
thuộc, thì lão nhắc đi nhắc lại những điều mà lão đã nói không biết bao
nhiêu lần để chứng minh các tù nhân thường yêu sách vô lý và họ toàn là
những người vong ân bội nghĩa.
- Còn về sách đọc, - lão nói, - chúng tôi để cho họ mượn đọc những tác
phẩm tôn giáo, cùng các báo chí cũ.
Chúng tôi có cả một thư viện sách tốt. Nhưng họ đọc ít lắm. Mới đầu, có vẻ
như họ cũng thích, nhưng rồi sau sách bỏ nằm đó, những quyển mới thì đến
quá nửa số trang chưa đọc, quyển cũ để nguyên, một trang cũng chẳng giở
tới. Chúng tôi đã có thử, - viên tướng nói, trên mặt thoáng hiện như một nụ
cười xa thẳm, - Chúng tôi cho kẹp vào giữa sách những mảnh bìa con đánh
dấu, nhưng dấu đặt ở đâu vẫn nằm nguyên đó. Còn viết lách, không ai cấm.
Họ được phát bảng đá và phấn, như vậy là có thể viết để tiêu khiển rồi. Họ
có thể xoá đi viết lại. Nhưng họ cũng chẳng viết. Rồi họ thoắt trở nên yên
lặng hẳn. Chỉ có buổi đầu là họ băn khoăn lo lắng, - viên tướng nói, lão
không ngờ đến ý nghĩa khủng khiếp bao hàm trong lời nói của mình.
Nekhliudov lắng nghe cái giọng khàn khàn già nua ngắm nhìn những cánh
tay cẳng chân cứng nhẳng, hai con mắt lờ đờ, hết tinh thẩn dưới hàng lông
mày xám màu tro, đôi má chảy xệ và nhẵn nhụi được chiếc cổ áo cứng của
bộ quân phục đỡ lên, nhìn tấm huân chương chữ thập trắng mà con người
đó rất lấy làm vênh vang, cái huân chương đã có được vì cái công đặc biệt
tàn sát không biết cơ man nào là sinh linh. Chàng biết rằng trả lời và giải
thích cho một con người như vậy về ý nghĩa những lời nói của chính hắn ta
là vô ích, tuy nhiên, chàng cũng cố gắng nói với lão về một việc khác, về
người nữ tù nhân Suxtova mà theo như chàng được biết sáng nay thì đã có
lệnh tha rồi.
- Suxtova? Suxtova… Tôi không thể nhớ hết được các tên, họ đông quá
thể, - lão nói như trách sao họ lại đến thế. Rồi bấm chuông ra lệnh đòi viên
thư ký đến.