PHỤC SINH - Trang 403

khác là người nầy thì thẳng thắn nói trắng ra: "Nếu anh cần đến em thì em
đây, hãy mang em đi? Nếu không thì anh đi đi". Còn người kia thì giả vờ
không nghĩ đến chuyện đó làm ra bộ ta đây sống với những tình cảm cao
thượng, tế nhị Về căn bản, thì cũng như nhau cả. Người đàn bà nầy ít ra
cũng thẳng thắn, còn người kia giả dối. Hơn nữa, người nầy bị cảnh khốn
quẫn xô đẩy vào bước đường ấy còn người kia thì đùa rỡn, tiêu khiển với
cái tình dục mỹ miều, ghê tởm và khủng khiếp. Cô gái giang hồ nầy là một
thứ nước bẩn thỉu, hôi thối để hiến cho những kẻ vì quá khát không còn
thấy tởm nữa; còn con người ở nhà hát kia là một thứ thuốc độc, đụng vào
chỗ nào là ngấm ngầm huỷ hoại cả chỗ đó.
Nekhliudov nhớ lại sự dan díu của chàng với vợ viên thống lĩnh quý tộc
trước kia và bao nhiêu những kỷ niệm hổ thẹn lại lũ lượt hiện ra trước mắt.
"Ghê tởm thay cho cái thú tính trong con người, chàng suy nghĩ - nhưng
chừng nào nó còn có cái dạng trần truồng từ trên đỉnh cao của đời sống tinh
thần, chúng ta có thể nhận ra nó và khinh bỉ nó; bị sa ngã hay còn đứng
vững thì ta vẫn là ta như trước. Nhưng khi cái thú tính đó náu hình dưới cái
vỏ bề ngoài gọi là thơ mộng, thẩm mỹ và bắt ta phải thần phục nó thì lúc
đó, cúi đầu sùng bái nó như một vị thần linh, ta nhập thân vào nó, không
còn phân biệt được hay với dở. Lúc đó, quả thật là kinh khủng!".
Giờ đây, tất cả những điều đó, Nekhliudov thấy rõ mồn một như đang trông
thấy những dinh thự, những tên lính gác, toà pháo đài, con sông, thuyền bè
và Sở hối đoái kia vậy.
Và cũng như trên trái đất đêm hôm đó không có bóng tối nào êm đềm, thoải
mái, mà chí có một ánh sáng đục lờ lờ buồn tẻ giả tạo không biết từ đâu tới,
trong tâm hồn Nekhliudov cũng vậy, sự tối tãm êm ả của ngu muội cũng đã
tiêu tan đi. Mọi sự đã rõ ràng minh bạch. Rõ ràng đến nỗi tất cả những gì
trước kia được coi là quan trọng và tốt đẹp thì thực ra đều là nhỏ nhen, nhơ
nhuốc; và tất cả cái hào nhoáng, cái xa hoa nầy chẳng qua chỉ để che giấu
những tội ác cố hữu từ lâu đời, rất quen thuộc với tất cả mọi người; chẳng
những cái tội ác đó đã không bị trừng phạt mà lại còn ở địa vị thắng thế và
được tô điểm bằng tất cả những vẻ mỹ miều, mà con người có thể hình
dung ra được.