PHỤC SINH - Trang 413

dụng cần phải được tính rõ. Không biết rõ chuyến đi Siberi sắp tới sẽ phải
chi tiêu nhiều ít như thế nào, nên chàng chưa quyết định bỏ hẳn quyền lợi
tức đó được tuy chàng đã giảm nó đi một nửa.
Loại thứ ba là việc giúp đỡ những người bị giam; con số những người yêu
cầu chàng càng nhiều.
Buổi đầu khi mới tiếp xúc với những người bị bắt và họ xin giúp, lập tức
chàng can thiệp ngay, cố làm cho số phận họ bớt đau khổ. Về sau, con số
những người xin giúp như vậy quá nhiều, chàng thấy mình bất lực, không
thể giúp từng người một được, thành ra không chủ tâm mà chàng cũng phải
thành lập tập hồ sơ thứ tư; tập nầy, thời gian về sau, chàng quan tâm hơn tất
cả những tập khác.
Loại việc thứ tư nhằm giải đáp những vấn đề sau đây: cái tổ chức kỳ quái
gọi là "Toà đại hình" có con đẻ là nhà tù mà chàng đã biết một phần những
người trong đó và tất cả những nơi giam cầm khác, từ pháo đài
Petropavlovxkaia đến đảo Sakhalin, là nơi hàng trăm, hàng ngàn nạn nhân
bị bộ Hình luật mà chàng cho là kỳ quái kia đang chết dần chết mòn, cái tổ
chức ấy là cái gì? Có nó để làm gì? Từ đâu sinh ra nó?
Nhờ có quan hệ riêng với những người bị bắt, nhờ có những lần hỏi chuyện
viên trạng sư, hỏi chuyện linh mục nhà tù và viên giám mục và qua những
bản danh sách tù nhân, Nekhliudov đi đến kết luận rằng những người bị bắt
giam, những người gọi là tội phạm có thể chia làm năm loại.
Loại thứ nhất gồm những người bị oan, những nạn nhân của những sai lầm
trong việc xét xử như Melsov kẻ bị coi là phạm tội đốt nhà, như Maxlova,
và nhiều người khác. Theo như ý kiến nhận xét của linh mục thì loại người
nầy không nhiều lắm, khoảng bảy phần trăm thôi, nhưng tình trạng của họ
đặc biệt đáng chú ý.
Loại thứ hai là những người bị kết án vì đã có những hành động phạm pháp
trong những trường hợp đặc biệt như tức giận, ghen tuông, say rượu, vv… -
những hành động mà ngay cả những người xét xử và kết án họ, nếu ở trong
những trường hợp tương tự, chắc sẽ phạm phải. Loại nầy, theo nhận xét của
Nekhliudov thì gần quá năm mươi phần trăm tổng số tội nhân.
Loại thứ ba gồm những kẻ bị kết án về những việc mà theo nhận thức của