PHỤC SINH - Trang 489

- Anh bị bắt và đưa ra toà. Trong thời gian xét xử, anh kết luận là các thẩm
phán không có quyền xét xử anh và anh đã bảo họ như vậy. Khi toà không
nghe và cứ tiếp tục xét xử thì anh quyết định không trả lời, mặc họ hỏi gì
anh cũng chỉ im lặng. Anh bị đày đến Arkhagen. Ở đấy, anh đưa ra một học
thuyết có tính chất đạo giáo: học thuyết của anh xây dựng trên cơ sở coi
mọi vật trên trái đất đều sống, không có cái gì chết, và những vật ta coi là
không có sự sống, là vô cơ, chỉ là những bộ phận của cơ thể hữu cơ rất lớn
mà ta không thể nắm được; vì thế nhiệm vụ của con người, những phần tử
bé nhỏ của cái cơ thể lớn đó, là phải duy trì sự sống của cơ thể đó và tất cả
các bộ phận sống của nó. Do đó, anh cho sát hại sinh linh là một tội ác: anh
phản đối chiến tranh, phản đối án tử hình và mọi thứ giết chóc khác, không
cứ đối với loài người, mà cả với loài vật nữa. Về hôn nhân, anh cũng có lý
thuyết của riêng mình: anh cho sinh đẻ chỉ là một chức năng thấp hèn của
con người mà chức năng cao thượng là phục vụ các sinh linh đã có. Anh
căn cứ vào sự kiện trong máu có những bạch huyết cầu để chứng minh lý
thuyết của mình. Anh cho những người độc thân cũng giống như những
bạch huyết cầu trong máu; chúng có nhiệm vụ giúp đỡ cho những bộ phận
ốm yếu của cơ thể.
Từ khi nhận định như vậy, anh sống theo nguyên tắc đó, mặc dầu hồi còn
trẻ, anh cũng đã có ăn chơi trác táng; và bây giờ, anh tự coi mình cũng như
Maria Paplovna, là những "bạch huyết cầu" của loài người.
Tình yêu của anh đối với Katiusa không phạm gì đến thuyết đó cả vì anh
yêu nàng một cách lý tưởng; anh cho là tình yêu đó không những chẳng có
hại gì cho hoạt động "bạch huyết cầu" giúp đỡ những người yếu đuối của
anh mà trái lại, nó còn có tác dụng cổ vũ anh mạnh hơn nữa.
Chẳng những anh quyết định theo cách suy nghĩ riêng của mình trong các
vấn đề đạo đức mà còn cả trong số lớn những vấn đề thực tế. Với bất cứ
một vấn đề thực tế nào, anh cũng có lý thuyết riêng của mình, anh tự quy
định làm việc bao nhiêu giờ, nghỉ bao nhiêu, ăn thế nào, mặc thế nào, nhóm
lò, thắp đèn ra làm sao. Ngoài ra, Ximonxon lại hay cả thẹn và nhũn nhặn.
Nhưng khi quyết định làm một việc gì thì không gì có thể ngăn cản được
anh và con người ấy vì yêu Maxlova nên có ảnh hưởng quyết định đến