QUẦN ĐẢO NGỤC TÙ - Trang 290

Có điều tinh thần tranh đấu ở tuổi 60 ở trong xà lim vẫn nguyên vẹn trong
con người.
Đại tá Yusevich. Một quan điểm vững chãi sáng suốt vì bất cứ sự kiện gì ở
chung quanh, rút tỉa ở cả một đời hoạt động có mục đích đàng hoàng chớ
không như phần đông tụi tôi đầu óc hỗn loạn những mâu thuẫn, nhân quan
mù mờ, gãy vụn. Cố nhiên quan điểm lập trường như vậy thì thể chất ông
ta phải lành mạnh, hoạt động và sung sức. Yusevich đã khai cung xong và
như phần đông anh em, trong xà lim chỉ nằm đợi ngày đi đày.
Hình như Yusevich không còn thân thích, tù “mồ côi’ không trông mong ai
tiếp tế nhưng da dẻ ông ta còn hồng hào như trai tráng. Tất cả anh em trong
xà lim chỉ một mình ông già này sáng sáng vẫn tập thể dục một mình và
còn ra la-va-bô rửa ráy chu tất. Tụi tôi né bằng hết, không đụng chạm một
vụ gì cho đỡ tốn ca-lo-ri. Ăn uống đã khổ cực quá mà! Đến đi đứng tụi tôi
còn làm biếng, trái lại Đại tá Yusevich thì bất cứ lúc nào “đường đi” trống
trải một chút giữa hai hàng “ổ” ngũ – dù không đầy 5, 6 mét – cũng nghiêm
nghị tay khoanh trước ngực, đi tới đi lui, nhịp bước vững chãi khoan thai.
Cặp mắt sáng quắc luôn luôn ngó phía trước thật quắc thước.
Đại tá Yusevich khác hẳn tụi tôi gặp chuyện gì cũng ngỡ ngàng ở chỗ “Cái
đó có gì lạ? Hiển nhiên là phải vậy, rõ ràng quá còn gì!”. Do đó ông già
hoàn toàn cô đơn. Nhưng một năm sau bị đưa trở lại Byturki và đổi phòng
hoài thì một trong số 70 xà lim, tôi đã gặp vài người trẻ cùng hồ sơ với
Yusevich, người nào cũng nằm chờ đi từ 10 tới 15 năm. Nghe kể lại vụ ông
Đại tá già càng khâm phục ông ta sát đất.
Chẳng là bản án của bọn họ được đánh máy trên giấy mỏng và không hiểu
làm cách nào họ xoay được một bản sao. Tên Nikolai Nikolaiyevich
Yusevich dĩ nhiên đứng đầu danh sách và là án xử bắn. Cũng chẳng có gì
lạ, hiển nhiên phải vậy vì cặp mắt vô cùng trẻ trung đã nhìn thấy rõ ràng
quá ở 4 bức vách xà lim những lúc tay khoanh trước ngực, khoan thai đi tới
đi lui.
Con đường hành động đi đúng rồi, Yusevich đã ý thức vững như thế nên
sức mạnh tinh thần của ông Đại tá già quả là bất khuất, không gì lay chuyển
nổi.