mà phải quần quật xách nước lo hầu hạ đám phản động?) Số lính áp tải giới
hạn, công tác quá nhiều lại phải chia 3 ca. Làm việc 8 giờ một ngày thôi
chớ. Nào canh gác trong xe, ngoài xe, tới ga lo đi kiểm soát thành toa xe,
leo lên nóc, chui xuống gầm gõ từng chút một. "Lỡ tù âm mưu đục một lỗ,
đào tẩu dọc đường thì sao?" Còn phải lau chùi súng ống, học tập chính trị,
quân sự mỗi ngày,
Thực sự toa tù phải đậu ra xa một chỗ khuất, công tác đi xách từng thùng
quả có nặng nhọc. Phải chi tù được phép mang theo bầu nước, ca nước
riêng! Mỗi ca-bin cổ lệ chỉ có 2 gáo uống nước của nhà nước phát, liệu chia
tua mà xài với nhau cái điệu một thằng uống mấy thằng chầu nuốt nước
miếng mà nước uống có ngon lành gì. Có khi nước lấy ở nồi súp de đầu
máy ra đục ngầu, sặc sụa mùi dầu máy. Ăn thua gì, có mấy khi ở trong ca-
bin có đủ ánh sáng đâu. Cũng như nguyên tắc thì "mạnh khoẻ, vô bệnh tật
uống trước, sau đó đến ho lao và mấy thằng mắc chứng giang mai phải đợi
sau rốt". Nhưng lát sau ca nước lại vục vô chậu, múc thêm nước, có tẩy uế
gì đâu.
Đời sống trên công voa là vậy. Lo cơm nước, canh chừng đám tù đã là cả
một trách nhiệm phiền phức. Lại còn vấn đề bài tiết mới rắc rối! Có ăn
uống là phải có "cho chúng nó ăn nhiều chỉ mất công đưa đi vệ sinh". Luật
lệ hộ tống buộc phải vậy thì càng cho chúng ăn uống ít đi càng đỡ mệt.
Đâu thể cho phép tù "bậy" trong ca-bin. Cả toa xe chỉ có một cầu vệ sinh ở
đầu toa, đưa 1 thằng đi là phải 3 người "hộ tống": 1 binh nhất, 2 binh nhì
chia nhau canh. Đứng trấn sao cho nó hết hy vọng vùng chạy, kể cả đứng
sát vào cửa cầu tiêu mở he hé. Luật lại buộc chỉ cho đi từng thằng một mới
là phiền phức. Một thằng đi mất 3 người đưa, còn 30 thằng chở trong ca-
bin và tính cả toa xe là 120.
Vì vậy giờ cho đi cầu ầm ĩ rối loạn những hối thúc: "Lẹ lên, mất thời giờ
quá!" Đi cũng như về bị 3 người hối thúc, nhiều thằng té thảm thương.
Nhất là trường hợp gã Schultz một người Đức năm 1949 từ Mạc Tư Khoa
đi Kuibyshev. Bị xô đẩy quá, hắn cuống cuồng nhảy lò cò làm trò cười cho
mọi người. Một lần quá vội Schultz vấp té chỗ cửa cầu tiêu bị lính "hộ
tống" giận dữ đánh đấm túi bụi, cất đầu dậy không nổi. Hắn đành phải bò