QUẦN ĐẢO NGỤC TÙ - Trang 512

thì chỉ bị cản không khí mà thôi. Bằng thép đan lưới nên chúng giữ luôn
hơi nóng quá lâu, “hầm” cả xà lim.
(Sau này mới hay đặc điểm của khám tiếp nhận là không có màu sắc gì đặc
biệt! Muốn tả cho rành rẽ cũng khó biết nên vào vấn đề thế nào, nói cái gì
trước. Càng nhiều tù tống vô khám càng phải giản dị tối đa để hoàn toàn là
một bộ máy chỉ để tiếp nhận tù. Tù kẹt lâu là tai hoạ song cũng bất lợi cho
toàn bộ hệ thống Trại Cải tạo vì nạn tù “ngồi không ăn sẵn” tháng này qua
tháng khác. Tính cách máy móc biểu lộ rõ rệt ở bánh mì chở cả xe, xếp
chồng chất như gạch. Một xe cháo chia sáu ngăn, sáu thùng cây, trút ồng
ộc.)
Nếu cần sắp hạng các khám tiếp nhận thì Kotlas coi bộ vượt hẳn lên: Nó
nằm trấn ngay địa đầu Đông Bắc bình nguyên nước Nga và tới Kotlas kể
như làm dân quần đảo rồi. Những quy tắc phức tạp bỏ hết! Nó giản dị là
một chuồng lớn có rào sắt lần nữa và khoá thép. Chẳng cần phải có hình
thức thường lệ của một nơi giam giữ người. Chỉ cần giam được người.
Năm 1930 Kotlas đầy nhóc tù nông dân nhưng nhà tù vẫn chưa cần lợp
mái. Đầu đội trời chân đạp đất như vậy có mạng tù nào sống sót làm nhân
chứng? Năm 1938 vẫn sơ sài những dãy nhà trệt vách ván thùng ọp ẹp, phía
trên che đỡ bằng một lớp vải bạt. Tuyết đổ hay nắng cháy vẫn chỉ có bấy
nhiêu. Tù chen chúc, không tham gia sản xuất được nhưng cấm ngồi không
cho quen lì lợm, làm biếng. Không đi làm nhưng điểm danh lu bù, cả ngày
lẫn đêm. Bất kể giờ giấc có hiệu lệnh tập hợp là 20 ngàn con người phải
vùng dậy chạy ra sắp hàng cho cơ thể có dịp vận động và xếp kiểm soát
từng đầu một.
Dần dà thêm lều vải, thêm ít dãy nhà cây tiếng là hai tầng nhưng để tiết
kiệm cây ván không có sàn lầu 1. Ngoài một diện tích tối thiểu hẹp như
boong tàu biển ở sát ổ ngủ thì lầu 1 chẳng còn gì nữa! Mỗi “lầu” 3 tầng ổ
ngủ trên dưới nay có 6 tầng ổ ngủ nên phải kể như có lầu 1 luôn. Lên
xuống đến ổ ngủ thứ 6 cao chót vót cũng chỉ có mấy bậc thang cây thô sơ,
người khoẻ trèo cũng mệt rã rời huống hồ bọn tù ốm đói thường xuyên.
Nhưng để vận động cơ thể thì những bậc thang quả là dụng cụ lý tưởng!
Mùa Đông năm 1944-1945 khu nào cũng có mái che đầy đủ nhưng sức