QUẦN ĐẢO NGỤC TÙ - Trang 543

chạy trốn. Ít ra vách xe, sàn xe cũng còn dễ thoát hơn mấy lần vách đá nhà
giam chớ?
Đề phòng bị tù chạy bậy, khám đường còn được lệnh trước khi cho tù ra ga
lên xe đi đày còn phải kiếm đủ mọi cách quần cho chúng đừ người, chỉ còn
vừa đủ sức để ngồi nghỉ trước khi “Năm thằng hàng đầu đứng dậy!”. Lên
xe ban đêm nhưng ngay từ sáng sớm tù đã bị kêu điểm danh tập hợp ở một
khu riêng. Suốt ngày hôm đó liên miên những thủ tục cưỡng bách. Bao
nhiêu lần kêu tên, đếm đầu, sắp hàng? Hớt tóc tắm gội tập thể. Quần áo cho
lên lò rang khô. Mệt mỏi nhất là nạn xét người, xét hành lý. Dĩ nhiên nhân
viên khám đường trước khi cho tù tập hợp điểm danh đi đày đã khám xét
quá kỹ rồi, nhưng đợt khám xét của lính hộ tống mới đáng kể. Họ chịu
trách nhiệm khi đi đường, họ phải dành quyền khám xét tối hậu để phòng
ngừa mọi bất trắc chớ? Về vụ này đã có thể thức và chỉ thị của nhà binh rõ
rệt.
Tù đi đày không có quyền giữ bất cứ một món gì có thể sử dụng vào việc
đào thoát – vật sắt bén có thể cưa cắt được là tịch thu. Những chất bột rời
rạc như bột, đường, cà phê, muối, trà, thuốc lá cũng tịch thu hết. “Để tụi
bay thình lình thảy vào mắt lính hộ tống, rồi nhảy chắc?”. Bất cứ một vật
dụng gì có chiều dài như dây thừng, dây cột đồ, vải rút, dây lưng có thể
dùng để “vượt ngục” cũng tịch thu luôn. (Lệnh tịch thu quái ác này không
chừa cả sợi dây da cột chiếc chân giả của một thằng tù làm nó phải cởi
chân ra, vác chân lên vai và di chuyển bằng cách lò cò nhảy từng bước, với
thằng bạn đi bên ghé vai đỡ! (Hơn nữa, tất cả những đồ vậy quý giá chẳng
hạn như chiếc va-li cũng bị củ soát kỹ. Không được xách theo người mà
phải nạp trình để tập trung vào một chỗ, đến nơi trả lại.)
Chỉ thị Trung ương dù sao cũng là lý thuyết. Thực tế là các toán hộ tống
Vologda hay Kuibyshev có toàn quyền sinh sát với tù nên mới có mục tiêu
thứ 3 trong công tác đưa tù lên xe súc vật, được hiểu ngầm là “tài sản của
bọn phản động, phản Cách mạng là tài sản chung của nhân dân xứng đáng
(như giám thị, lính hộ tống) có quyền chia chác.
Đó là một điều không cần phải nói ra vì thân phận thằng tù sinh mạng giữa
không xong thì sao giữ nổi chút đỉnh tài sản dính theo người? Chống cự sao