QUẦN ĐẢO NGỤC TÙ - Trang 547

1946 về mùa Đông có những chuyến xe tù từ những vùng mới “giải phóng”
ngược đường về Bắc. Dân làm Hoả xa hay sinh sống gần nhà ga còn lạ gì:
Chuyến xe nào chẳng dành riêng 1, 2 toa sau cùng để chất xác? Các toa
trên phát giác ra xác nào là đợi đến trạm ngừng dồn cả xuống “toa đặc
biệt”. Xe lửa chạy đường trường, dù mưa lạnh cũng không thể để người
sống nằm chung với xác chết! Lâu lâu mới có nạn người sống người chết
lẫn lộn, khó phân biệt. Phải đợi đến lúc mở cửa toa ra, thằng nào không
động đậy mới chắc chắn chết rồi.
Không gì kinh hoàng cho bằng phải đi đày giữa mùa Đông giá rét. Nhà
nước chỉ sợ mất tù chớ ăn nhằm gì những thằng tù chết cóng? Lính đi hộ
tống là để canh giữ, khủng bố cho tù khỏi trốn, chớ đâu phải để xúc than,
khiêng than phân phối cho 25 cái lò? Do đó tù thiếu than sưởi chết lạnh quá
dễ! Ngược lại mùa hè là chui đầu vào lò, một cái lò sắt có 4 lỗ thông hơi thì
bít hết 2, để chịu đựng hơi nóng nung nấu và rên rỉ vì thiếu nước uống.
Mùa Đông thiếu than dễ chết cóng thế nào thì mùa Hè cũng dám khát nước
gần chết như vậy, rút cục cũng khổ sở như nhau.
Tương đối chỉ đi về tháng 4 và tháng 9 còn đỡ khổ. Tuy nhiên nếu đoàn xe
lửa lết cà rịch cà tang cỡ 3 tháng mới xong chuyến, như đi từ Lêningrad
sang Hải Sâm Uy năm 1939 thì hết lựa chọn! Những công voa tù đường
trường còn thêm nạn học tập chính trị dọc đường điên đầu. Lính hộ tống
phải nhồi sọ để giữ vững lập trường tư tưởng đã đành, chính những thằng
tù đi đày vẫn phải “theo dõi” thường xuyên. Phụ trách việc học tập là Bố
Già tức cán bộ An ninh ngồi toa xe riêng. Chính Bố Già lãnh trách nhiệm
phân phối tù từng toa, cắt đặt “trưởng phòng” chính thức và gài ngầm mật
báo viên để làm tai mắt cho An ninh ở mỗi toa.
Dọc đường Sĩ quan An ninh sẽ triệu tập “trưởng phòng” và chỉ điểm viên
đến toa riêng để cho chỉ thị và thu thấp báo cáo mật. Mỗi chuyến xe là phải
có một vài hồ sơ kết thúc. Có tư tưởng lạ, chống đối là bị đưa xuống toa an
ninh khai thác gấp và đến nơi chắc chắn sẽ lãnh thêm ít năm trong bản án đi
đày.
Đi công voa súc vật cực khổ là thế – cực khổ đến suốt đời khó quên –
nhưng vẫn còn được đi một mạch, đỡ phải chờ chực hay đổi xe đổi tàu.