QUẦN ĐẢO NGỤC TÙ - Trang 548

Miễn là đi một mạch. Miễn tới được là mừng, tâm lý chung mấy người đi
đày là vậy. Làm như ở trại Cải tạo Sĩ quan An ninh nhiều hơn, điểm chỉ
viên tử tế hơn và , tuyết cũng đỡ lạnh hơn ở học đường. Tới Trại là đỡ phải
đi nữa.
(Phải đi nữa thì chắc chết! Đi nữa là , đi sâu thêm vào những vùng hoang
vu, đi thứ xe cổ lỗ chạy đường sắt nhỏ hay những toa hàng hoá không mui,
không vách. Ngồi sàn xe trống trơn như vậy, tù dễ trốn quá nên lính hộ tống
càng có quyền canh gác gắt gao: tất cả phải nằm thu vào một đống, lấy tấm
vải bạt lớn trùm kín lên! Nghẹt thở lắm nhưng có vải bạt trùm còn hơn ngồi
trơ vơ trên sàn xe, đầu đội trời suốt một ngày như bọn Olenyev. Mặc cho
tuyết tháng 10 sa xuống lạnh ngắt, cả bọn ngồi sát vào nhau đợi đầu máy
kéo đi! Đầu máy không thấy chỉ có mưa xuống. Nước mưa thấm vào áo
quần ít lâu và lạnh đóng băng cứng luôn.
Ở những đoạn đường sắt hiểm trở bắt buộc phải có những toa có đóng vách
gô sơ sài. Xe lửa cố bò chậm lặc lè còn lắc lư, lảo đảo và thỉnh thoảng giật
tung người. Vách xe bắt đầu rên kẽo kẹt, những khúc quanh gắt xe lắc
mạnh và tù bị hất văng xuống đường rầy dễ như chơi!
Từ Dudinka đi vô các mỏ cỡ 100 cây số là thấy địa ngục. Vậy mà người
anh em blatnye vẫn sung sướng như thường: Họ tranh chui hết vào giữa
toa, tha hồ lấy hơi của mấy thằng chính trị bao quanh sưởi ấm lại khỏi sợ
lọt đường rầy oan! Khổ nhất là lúc xuống xe. Nhìn quanh chỉ thấy trắng xoá
những tuyết (1939). Nhà cửa có đâu? Có mấy cái hang, lỗ vừa đục trong
sườn núi tuyết thì bọn đến trước đã chiếm sạch. Khỏi phải đào hàng mất
công. Hãy cất lều vải ở đỡ. Đi đày Bắc cực là phải làm mỏ kia mà?)
Ôi thảm thương cho những thằng đi đày Yertsovo tháng Hai 1938. Nửa
đêm có lệnh xuống xe, mấy đống lửa đốt lên ở ven đường sắt. Đếm đầu tập
họp rồi đếm đầu nữa! Giữa bãi tuyết mênh mông thời khoá biểu tụt xuống
32 độ dưới số không. Công voa này toàn những thằng ở Donbas chở lên,
phần đông bị tống giam lúc mùa hè nên quần áo mong manh, giày vớ thiếu
thốn. Có thằng đi dép và mặc đồ nghỉ mát! Thấy lửa là mừng quá, toan bu
tới sưởi nhưng lính gác đuổi lập tức. Đốt lửa để lấy ánh sáng kiểm soát cho
dễ chớ đâu phải để mấy thằng phản động sưởi ấm?