Balkoas, hết chuyện kiến trúc sư đại tài Le Corbusier đến chuyện tổ chức
xã hội của loài ong, hay Gogol và tác phẩm.
Buổi tối là lúc tiêu thụ nhiều thuốc lá nhất. Chỗ nào cũng có khói, khói bốc
nghi ngút che kín như lớp sương mù. Khói phát sặc sụa vì không có lối
thoát: Có hai cánh cửa sổ thì “đậy nút” kín cả hai còn gì?
Lúc bấy giờ mới đến mục Thơ: Kostya, Kiula, một gã bằng tuổi tôi, mặt
tròn cặp mắt xanh biếc hăng hái “đăng đàn” bằng cách nhảy lên trên bàn
ngâm nga những bài thơ hắn vừa sáng tác trong tù.
Kostya xúc động làm sao! Những bài thơ mang tựa đề Giỏ thăm nuôi đầu
tiên, Bài thơ gửi vợ, Thơ cho con. Những bài thơ làm trong tù, đọc trong xà
lim cho anh em nghe và do chính tác giả trình bày thì còn ai để ý nghe
giọng ngâm của hắn cao hay thấp, thơ sai luật hay thất vận. Những bài thơ
mang dòng máu của mọi con tim chất chứa nước mắt của những người vợ,
nên nghe Kostya ngâm thơ cả xà lim khóc rưng rưng.
Dĩ nhiên nằm xà lim 75 tôi cũng sáng tác ít bài thơ tù, cũng ngâm lớn
những vần thơ Yesenin, những vần thơ không được chấp nhận nhưng chưa
đến nỗi bị cấm phổ biến thời tiền chiến. Làm sao tôi quên nổi ánh mắt
ngưỡng mộ, gần như ngơ ngẩn thất thần của chú Bubnov ngước lên, đeo
dính từng vần. Bubnov cũng là tù binh Đức hồi hương sau khi bỏ học xung
phong làm nghĩa vụ quân sự. Chao ôi, tuổi hắn còn quá trẻ lại không có
ngành chuyên môn, đang nằm đây để chờ ngày đi nếm mùi trại Cải tạo thì
chắc chắn sẽ bỏ thây ở quần đảo! Quần đảo đâu phải đất sống của tuổi trẻ
hồn nhiên, trong sạch. Tôi nhìn Bubnov từ khuôn mặt, từ ánh mắt và không
khỏi có cảm tưởng lớp tuổi này đang sa dần vào cõi chết vô phương cứu
gỡ. Với bọn họ, xà lim 75 bất quá chỉ là một trạm dọc đường, một chỗ trú
chân tạm để có dịp mở mắt nhìn đời, nhìn vào cả một thế giới đẹp xưa nay
chưa hề thấy. Một niềm vui ngắn ngủi, dở dang vừa chớm biết là bước dần
vào cõi chết.
Khuya dần, cánh cửa nhỏ bật mở để ông giám thị chõ miệng vô hét: “Giờ
ngủ”. Chao ôi, chính tôi cũng chưa bao giờ được sống những ngày trọn vẹn
có ý nghĩa, những ngày chứa chan tình cảm như những ngày sống chung
