thức, và được thực hiện thông qua áp lực xã hội, chứ không phải theo
nguyên tắc hay quy định nào. Tất nhiên, người lao động không hề bằng
lòng với sự bóc lột trắng trợn này, nhưng áp lực về mức lương cao hơn đã
khiến cho Hồng Kông mất đi khả năng cạnh tranh của mình. Một nhà lãnh
đạo cộng đồng của Hồng Kông giải thích: “Tiêu chuẩn của chúng tôi đó là
hiệu quả. Người lao động có thể tối đa hóa lợi nhuận thông qua tiền lãi từ
hiệu suất công việc, và các ông chủ buộc phải đầu tư thêm tiền vào các thiết
bị và phương thức làm việc để giúp nhân viên làm việc thông minh và hiệu
quả hơn. Nhưng cũng giống như lương thấp trong khi hiệu quả cao sẽ phá
hủy nền kinh tế và cộng đồng, thì lương cao mà không hiệu quả cũng như
vậy.” Không còn gì nghi ngờ gì nữa, điều này là quá lý tưởng, nhưng nó là
một nguyên tắc đúng đắn.
Ngược lại, ở Ấn Độ trong một vài năm gần đây đã có những phản ứng
gay gắt với sự ngưỡng mộ không chút phê phán dành cho tất cả những thứ
có quy mô lớn, dù đó là lò phản ứng hạt nhân hay nhà máy thép. Ví dụ,
trong những năm gần đây, Ấn Độ nỗ lực loại bỏ con suốt quay sợi bằng
máy, dù rõ ràng những bánh xe quay sợi được gắn với pedal xe đạp này là
do một người Ấn Độ tài năng phát minh ra, và nó tạo ra một lượng sợi chỉ
gấp ba lần bình thường, nhưng vẫn bị chính phủ cấm sử dụng. Kết quả là,
một “thị trường đen” con suốt quay sợi gắn với pedal xe đạp ra đời và hoạt
động sôi nổi. Thái độ đó được tóm gọn lại trong quan điểm của các nhà
kinh tế học có tầm ảnh hưởng lớn lúc đó như sau: “Sai lầm lớn mà Gandhi
mắc phải đó là ủng hộ bánh xe quay sợi. Nó quá hiệu quả. Còn chúng ta
cần phải quay về thời kỳ quay sợi bằng con quay, bởi nó sẽ tạo ra việc làm
cho nhân dân.”
Nhưng các nước nghèo không thể nuôi dưỡng những người không tạo ra
của cải vật chất nào. Chỉ có những nước phát triển, giàu có mới có thể nuôi
dưỡng những người sống dựa vào phúc lợi xã hội. Những gì Ấn Độ và tất
cả các nước đang phát triển cần đó là công việc mà trong đó chính nguồn
lực lao động của họ được sử dụng hiệu quả nhất. Những gì các nước này
