quân vương cai trị thần dân dễ hơn chỉ có ích trong thời bình, còn nếu chiến
tranh xảy ra thì chính sách này là sai lầm.
Không hề có chút nghi ngờ rằng, các quân vương trở thành vĩ đại khi
vượt qua những khó khăn và trở ngại mà các ngài gặp phải, và bởi thế nên
số phận đã làm cho kẻ thù trỗi dậy và lập mưu chống lại các ngài để các
ngài có cơ hội tiêu diệt chúng, nhờ thế leo cao hơn trên chiếc thang mà kẻ
thù đã dựng sẵn, đặc biệt khi số phận muốn làm cho một tân vương trở
thành vĩ đại, do ngài là người có nhu cầu lớn hơn trong việc tìm kiếm sự
tôn vinh so với vị quân vương được thừa kế ngôi vương. Chính vì thế,
nhiều người cho rằng một quân vương khôn ngoan, khi có cơ hội, nên khéo
léo nuôi dưỡng ít nhiều sự chống đối nhắm vào bản thân để rồi bóp chết nó
và nhờ thế tiếng tăm của ngài sẽ nổi bật hơn.
Các quân vương, nhất là những tân vương, thường tìm thấy sự trung
thành và trợ giúp từ những kẻ mà họ nghi ngại lúc mới lên ngôi hơn là
những kẻ được tin cậy ngay từ ban đầu. Pandolfo Petrucci
, Vua xứ
Siena, đã cai trị đất nước chủ yếu bằng những người từng bị ngờ vực chứ
không phải những kẻ kia. Tuy nhiên với vấn đề này thì khó ai có thể nói
một cách tổng quát, vì nó thay đổi rất nhiều tùy vào từng cá nhân; tôi chỉ
nói rằng, những kẻ nào là thù nghịch vào những buổi đầu của một triều đại,
nếu họ là những kẻ cần sự nâng đỡ để nuôi nấng chính họ, thì lúc nào cũng
có thể thu phục được một cách dễ dàng, và họ sẽ gắn bó chặt chẽ để phục
vụ quân vương trung thành, bởi vì họ biết rằng họ cần xóa bỏ những ấn
tượng xấu mà ngài đã có về họ bằng hành động; và vì vậy quân vương luôn
hưởng lợi từ họ nhiều hơn từ những kẻ vì phục vụ ngài với thái độ quá cẩn
trọng mà lơ đễnh với công việc. Và do vấn đề đang bàn luận đòi hỏi, tôi
không thể không nhắc nhở bậc quân vương, người đã thôn tính được vương
quốc bằng sự giúp đỡ của dân bản xứ, rằng ngài cần phải xem xét cẩn thận
lý do đã khiến họ giúp đỡ ngài; và nếu không phải do thiện cảm tự nhiên
dành cho ngài mà chỉ là do bất mãn với chính quyền của họ thì ngài sẽ chỉ
có thể giữ hòa khí với họ giữa những khó khăn và trở ngại rất lớn, bởi vì sẽ
không thể làm hài lòng họ. Và khi xem xét kỹ các lý do trong những ví dụ
