19
TRÁNH BỊ KHINH MIỆT VÀ THÙ GHÉT
C
ho đến giờ, liên quan đến những tính cách đã được bàn đến trên đây,
tôi đã nói đến những tính cách quan trọng hơn, còn những tính cách khác
thì tôi muốn bàn ngắn gọn trong phần khái quát này, rằng quân vương phải
quan tâm, như đã nói đến ít nhiều ở phần trên, đến việc tránh những chuyện
có thể làm cho ngài bị thù ghét hay khinh miệt; và khi thành công thì ngài
đã phải hoàn thành bổn phận của mình rồi cho nên ngài không cần phải e
sợ bất cứ mối lo bị chỉ trích nào khác.
Như tôi đã nói, cái làm cho bậc quân vương bị căm ghét nhiều nhất là sự
tham tàn, chiếm đoạt tài sản và vợ con của thần dân, bậc quân vương phải
tránh xa cả hai chuyện đó. Và khi tài sản và danh dự của họ không bị động
tới thì đa số dân chúng sẽ sống trong sự toại nguyện, và ngài chỉ còn đấu
tranh với tham vọng của một thiểu số, là những kẻ có thể bị kiềm chế một
cách dễ dàng bằng nhiều cách.
Quân vương bị khinh miệt khi thất thường, nhỏ mọn, nhu nhược, bần
tiện, thiếu quyết đoán, ngài phải tránh những điều này như tránh cục đá cản
đường; và ngài cần cố gắng thể hiện sự vĩ đại, lòng dũng cảm, sự tôn
nghiêm và sức mạnh trong những việc làm của mình; và trong đối xử của
ngài với thần dân, ngài cần chứng tỏ rằng các phán quyết của mình là
không thể thay đổi, và ngài cần gìn giữ danh tiếng của mình sao cho không
kẻ nào có thể nghĩ rằng sẽ lừa dối hay dẫn dụ được ngài.
Vị quân vương giành được sự kính trọng rất lớn là người tạo ra được
những ấn tượng như vậy, và người có được sự kính trọng đó sẽ không dễ bị
mưu hại; bởi vì, khi dân chúng đều biết ngài là một người xuất sắc và sùng
