quốc gia đang che chở ngài; như thế, thêm vào tất cả những điều này còn
có thiện chí của nhân dân nữa, thì không thể có kẻ nào liều lĩnh mà âm mưu
gì. Trong khi thông thường thì kẻ âm mưu phải lo sợ trước khi thực hiện,
trong trường hợp này thì y còn phải sợ cả cái hậu của tội ác; bởi lúc này y
có kẻ thù là toàn thể nhân dân, thế nên không thể mong gì chạy thoát.
Vô số ví dụ về chuyện này có thể được dẫn ra, nhưng tôi sẽ hài lòng với
một, xảy ra trong thế hệ cha ông chúng ta. Annibale Bentivogli
, quân
vương xứ Bologna (là ông của Annibale hiện thời), bị gia tộc Canneschi sát
hại, là những kẻ đã âm mưu chống lại ông, không ai trong gia đình ông
sống sót ngoài Giovanni còn thơ dại: ngay sau vụ sát hại, dân chúng đã nổi
dậy và giết cả gia tộc Canneschi. Điều này xảy ra là do thiện chí của nhân
dân mà gia đình Bentivogli đã có được khi ở Bologna; thiện chí này lớn
đến mức, sau cái chết của Annibale Bentivogli thì dòng họ này không còn
ai ở đó để cai trị đất nước, nên khi biết tin ở Florence có một người trong
dòng họ Bentivogli, lúc đó vẫn được cho là con của một thợ rèn, thì người
Bologna đã tới tận Florence để tìm và trao cho ông ta quyền cai trị thị quốc
của họ, và nó được ông ta cai trị cho tới khi Giovanni đủ tuổi tham chính.
Bởi thế, tôi cho rằng bậc quân vương không cần suy nghĩ nhiều đến các
âm mưu khi mà nhân dân tôn kính ngài; nhưng khi nhân dân thù nghịch, và
căm ghét ngài, thì ngài phải e sợ mọi thứ và mọi người. Các quốc gia được
tổ chức tốt và những quân vương khôn ngoan đã chăm nom mọi cách để
không đẩy tầng lớp quý tộc đến đường cùng, giữ cho dân chúng hài lòng và
thỏa mãn, bởi đây là những thứ quan trọng nhất mà bậc quân vương có thể
có.
Nước Pháp là một trong những vương quốc được tổ chức và cai trị tốt
nhất ở thời đại của chúng ta, và tại quốc gia này có thể tìm thấy nhiều thiết
chế tốt làm chỗ dựa cho tự do và an toàn của nhà vua; trong số đó, đầu tiên
phải kể đến Nghị viện và thẩm quyền của Nghị viện. Bởi vì ngài, là người
khai sinh ra vương quốc, ý thức được tham vọng và sự ngạo mạn của giới
quý tộc, nên xác định rằng một chút lợi ích sẽ là cần thiết để kiểm soát họ;
và, mặt khác, cũng ý thức được sự căm ghét của dân chúng, do sợ hãi, đối
