vì rất khó làm hài lòng cả binh lính lẫn dân chúng; do dân chúng thì yêu
hòa bình, và vì thế họ yêu một quân vương an nhàn, trong khi binh lính lại
yêu một quân vương hiếu chiến, là người can đảm, tàn ác và ưa cướp bóc,
những phẩm chất mà họ muốn ngài thể hiện với dân chúng, để họ nhận
được nhiều lương bổng và có thể bộc lộ lòng tham và sự độc ác của họ.
Vì thế nên vấn đề này luôn dẫn tới chuyện bị lật đổ của các vị hoàng đế
không có đủ uy quyền, hoặc do dòng dõi hoặc do tự gây dựng, và hầu hết
trong số họ, đặc biệt là những kẻ mới lên ngôi vương, khi nhận ra rắc rối
giữa hai phía đối nghịch này, đều có khuynh hướng làm hài lòng binh lính
và quan tâm rất ít đến sự tổn thương của dân chúng. Hành xử như vậy là
cần thiết bởi vì các bậc quân vương không thể chấp nhận chuyện bị thù
ghét cho nên trước tiên họ sẽ tránh để không bị ai thù ghét, và khi không
thể thực hiện được điều đó thì họ phải cố gắng cẩn trọng tối đa để tránh sự
thù ghét của những kẻ có thế lực nhất. Do vậy, những vị hoàng đế chưa
nhiều kinh nghiệm sẽ có nhu cầu chiếu cố binh lính nhiều hơn là dân
chúng; cách hành xử này có thể trở thành ưu điểm của các ngài hoặc có thể
không, tùy thuộc vào chuyện bậc quân vương biết cách duy trì uy quyền
của mình đối với họ như thế nào.
Từ những nguyên nhân như thế, Marcus (Aurelius), Pertinax và
Alexander, tất cả là những người khiêm tốn, yêu công lý, ghét sự tàn bạo,
nhân đạo và ôn hòa, đều có một kết cục đáng buồn, ngoại trừ Marcus; chỉ
có Marcus là sống và chết trong vinh dự, bởi vì ngài kế vị ngôi hoàng đế
của dòng họ, và không mắc nợ cả binh lính lẫn dân chúng; và sau nữa, có
nhiều phẩm chất để người khác kính trọng, ngài luôn giữ hai phe trong tầm
kiểm soát khi ngài tại vị, và không để bị thù ghét hay khinh thường.
Tuy nhiên Pertinax thì lại được đưa lên ngôi hoàng đế trái với nguyện
vọng của binh lính, là những kẻ quen sống phóng túng dưới thời
Commodus, họ không thể cam chịu cuộc sống lương thiện mà Pertinax
muốn áp đặt; vì thế, có lý do để bị thù ghét, thêm vào đó là bị khinh thường
do tuổi tác đã cao, nên ngài đã bị lật đổ ngay khi mới lên cầm quyền. Và
đến đây thì cần phải lưu ý rằng sự thù ghét sinh ra do những việc tốt cũng
