nhiều như những việc xấu, do vậy, như tôi đã nói, bậc quân vương muốn
giữ vương triều của mình thường bắt buộc phải làm những điều tồi tệ; bởi
vì khi nhóm người mà ngài cần để bảo vệ chính mình trở nên đồi bại - đó
có thể là dân chúng hay binh lính hay quý tộc - thì ngài phải tuân theo ý
muốn của họ và làm hài lòng họ, và khi đó thì những việc tốt sẽ làm hại
ngài.
Chúng ta hãy thử xem trường hợp của Alexander, một người tốt bụng
đến mức, một trong những điều ca ngợi dành cho ngài trong suốt mười bốn
năm trị vì là không hề có ai bị ngài gán tội chết mà không qua xét xử; tuy
nhiên, ngài bị cho là nhu nhược và là đàn ông mà bị mẹ điều khiển nên ngài
bị khinh thường và quân đội đã lập mưu chống lại ngài và đã hạ sát ngài.
Bây giờ chuyển sang xem xét các tính cách ngược lại của Commodus,
Severus, Antoninus Caracalla và Maximinus, ngài sẽ thấy tất cả họ đều độc
ác và tham tàn - những người mà để thỏa mãn binh lính của mình đã không
ngần ngại gây ra cho dân chúng mọi tội lỗi; và tất cả họ, ngoại trừ Severus,
đều có kết cục tồi tệ; trong con người của Severus có rất nhiều sự can đảm
cho nên, trong khi giữ cho binh lính hữu hảo, mặc dù đàn áp dân chúng
nhưng ngài vẫn trị vì thành công; bởi vì sự can đảm đã làm cho ngài trở nên
rất đáng khâm phục trong mắt của binh lính và dân chúng, trong đó dân
chúng thì được đặt trong tâm lý kinh ngạc và kính sợ, còn binh lính thì tôn
trọng và hài lòng. Và bởi vì những việc làm của người đàn ông này, ở địa vị
của một tân vương, là lớn lao, tôi muốn viết ngắn gọn về chuyện ngài biết
cách đội lốt loài cáo và sư tử, những bản năng mà một bậc quân vương cần
bắt chước, như tôi đã nói ở trên.
Ngay khi nhận thấy sự chậm chạp của Hoàng đế Julian, ngài đã thuyết
phục quân đội mà ngài đang chỉ huy tại Slavonia rằng cần phải kéo quân
đến Rome và báo thù cho cái chết của Pertinax, người đã bị cận vệ của
hoàng đế sát hại; với cái cớ này, và không tỏ vẻ là muốn đoạt ngôi, ngài
đưa quân tới Rome, và đã tới nước Ý trước khi người ta biết là ngài khởi
binh. Khi ngài tới Rome, Viện Nguyên lão, vì khiếp sợ, đã bầu ngài làm
Hoàng đế và giết Julian. Sau đó vẫn còn hai trở ngại đối với Severus, người
