Niccolò Machiavelli
Quân Vương (2)
Dich thuật: Vũ Mạnh Hồng & Nguyễn Hiền Chi
Chương 19
TRÁNH BỊ KHINH MIỆT VÀ THÙ GHÉT
Cho đến giờ, tôi đã nói về những phẩm chất quan trọng nhất trong số các
phẩm chất được đề cập ở phần trên. Tôi muốn bàn về các phẩm chất khác
một cách ngắn gọn. Như đã lưu ý, bậc quân vương nên chú trọng vào việc
tránh những gì khiến ông bị thù ghét và khinh miệt và khi tránh được điều
đó, ông sẽ thực hiện được các công việc của mình mà không gặp bất kỳ
nguy hiểm nào dù phạm những lỗi còn lại. Như tôi đã nói, điều khiến bậc
quân vương bị thù ghét nhất là lòng tham lam và việc chiếm đoạt tài sản, vợ
con của thần dân. Vì thế, bậc quân vương phải tránh xa những điều đó.
Trong hầu hết các trường hợp, chừng nào còn chưa bị tước đoạt tài
sản hoặc thanh danh thì đa số sẽ sống hạnh phúc, nên ngài chỉ phải đối phó
với tham vọng của một số người, những kẻ có thể bị kiềm chế không mấy
khó khăn và bằng nhiều cách. Quân vương thường bị khinh miệt vì tính khí
thất thường, phù phiếm, yếu mềm, hèn nhát và thiếu quyết đoán. Bậc quân
vương phải tránh những điều này như thể thuyền phải tránh đá ngầm, và
ông phải cố làm cho mọi người nhận thấy sự vĩ đại, nghị lực, sự tôn nghiêm
và sức mạnh trong các hành động của mình. Đối với các vấn đề cá nhân của
thần dân, ông phải chứng tỏ được rằng các quyết định của mình không thể
đảo ngược, và ông phải giữ mình sao cho không kẻ nào có thể ảo tưởng sẽ
lừa phỉnh hay dắt mũi ông.
Quân vương nào tạo được tiếng tăm như vậy sẽ giành được sự kính
trọng rất lớn; và khó có thể mưu hại hay tấn công một người có danh tiếng
lớn khi người đó lại có những phẩm chất vĩ đại và được thần dân kính yêu.
Bậc quân vương chỉ có hai nỗi sợ hãi: một, về đối nội, là các thần
dân; hai, về đối ngoại, là những lực lượng ngoại bang. Để bảo vệ mình
chống lại lực lượng ngoại bang, ông cần đồng minh và binh sĩ giỏi, và ông
luôn có đồng minh tốt nếu ông có binh sĩ giỏi. Việc đối nội sẽ luôn ổn định
