QUÂN VƯƠNG - THUẬT TRỊ NƯỚC - Trang 102

khi đối ngoại ổn định, trừ khi có những âm mưu phản nghịch.
Ngay cả khi các điều kiện bên ngoài biến đổi, nếu quân vương có sự
chuẩn bị tốt và hành xử như vừa nói, đồng thời giữ được sự tự chủ của
mình thì ông sẽ luôn chống chọi được mọi cuộc tấn công như vua Nabis xứ
Sparta đã làm. Nhưng đối với thần dân của mình, khi tình hình đối ngoại
không có gì biến đổi, ông cần đề phòng những âm mưu bí mật. Quân vương
bảo vệ mình tránh bị mưu hại bằng cách tránh bị thù ghét hoặc khinh miệt
và đảm bảo rằng, dân chúng hài lòng với ông. Điều này là vô cùng cần
thiết.
Trên đây, tôi đã trình bày khá cụ thể về vấn đề này. Một trong những
biện pháp mạnh mẽ nhất để chống lại những âm mưu là đừng để bị dân
chúng thù ghét, vì kẻ bày mưu luôn tin rằng hắn sẽ làm dân chúng hài lòng
khi giết vua. Nhưng khi thấy việc làm này có thể khiến dân chúng tức giận,
hắn sẽ không có đủ bản lĩnh để làm một việc như thế vì có vô số rắc rối đối
với những kẻ bày mưu. Kinh nghiệm cho thấy, âm mưu có nhiều nhưng
thành công thì rất ít, bởi vì âm mưu không thể chỉ hành động đơn thương
độc mã và cũng không thể tìm đồng bọn ở đâu ngoài số những kẻ hắn tin là
cũng đang bất mãn.
Khi hắn bộc lộ ý định của mình với một kẻ bất mãn tức là hắn đã trao
cho kẻ đó phương tiện để được thỏa mãn, bởi kẻ đó sẽ có mọi thứ hằng
thèm khát bằng cách tố giác âm mưu của hắn. Thật quá rõ ràng, một bên là
lợi ích chắc chắn, bên kia không những bấp bênh mà còn đầy hiểm nguy.
Nếu kẻ đó trung thành với kẻ bày mưu thì chắc đây hẳn phải là một người
bạn tốt đặc biệt hoặc một kẻ thù không đội trời chung của quân vương. Nói
một cách ngắn gọn, về phía những kẻ âm mưu thì chẳng có gì ngoài nỗi sợ
hãi, ghen ghét và lo lắng về sự trừng phạt đang bóp nghẹt trái tim hắn.
Trong khi đó, về phía Quân vương lại là sự tôn nghiêm, là quyền uy,
là luật pháp, là sự bảo vệ của bè bạn và cả đất nước. Cho nên, nếu dân
chúng mến phục quân vương thì âm mưu chống lại ông là điều không thể
và hết sức ngu xuẩn. Thường là kẻ bày mưu phải sợ hãi trước khi thực hiện
tội ác nhưng trong trường hợp này thì ngay cả khi tội ác đã được thực hiện,
hắn sẽ vẫn phải sợ hãi, vì hắn là kẻ thù của dân chúng nên hắn cũng chẳng