QUÂN VƯƠNG - THUẬT TRỊ NƯỚC - Trang 104

vua. Để giải thoát mình khỏi sự phẫn nộ của giới quý tộc nếu ông ủng hộ
dân chúng và sự phẫn nộ của dân chúng nếu ông ủng hộ giới quý tộc, ông
đã lập ra một cơ quan tư pháp có vai trò trung gian để kiềm chế giới quý
tộc và che chở dân lành mà không tạo ra áp lực đối với đức vua.
Không thể có một thiết chế nào tốt đẹp và an toàn hơn hình thức này,
và cũng không thể có biện pháp nào an toàn hơn cho đức vua và cho cả
vương quốc. Từ minh họa trên, ta cũng có thể rút ra được một bài học quý
giá. Bậc quân vương phải giao những nhiệm vụ đáng ghét cho người khác
và giữ cho mình những nghĩa vụ nhẹ nhàng. Tôi xin được nhắc lại, bậc
quân vương cần tôn trọng giới quý tộc nhưng không được để dân chúng thù
ghét.
Có thể những người từng nghiên cứu về cuộc đời và cái chết của các
hoàng đế La Mã sẽ đưa ra những ví dụ trái ngược với quan điểm của tôi; vì
chúng ta thấy rằng một số vị hoàng đế đã luôn sống cao quý, thể hiện tính
cách mạnh mẽ tuyệt vời nhưng vẫn bị lật đổ và bị chính thần dân của mình
mưu hại. Để đáp lại, tôi xin phân tích các tính cách tiêu biểu của một số
hoàng đế để làm rõ những nguyên nhân dẫn đến sự thất bại của họ, những
nguyên nhân cũng không khác mấy so với những gì tôi đã nói, và tôi cũng
xin chỉ ra những điểm đáng để những người đọc về lịch sử thời này cần lưu
ý. Để đề cập đầy đủ, tôi sẽ chọn tất cả các hoàng đế đã trị vì từ thời Marcus
tới thời Maximinus: đó là Marcus, Commodus (con trai của Marcus),
Pertinax, Julian, Severus, Antonius Caracalla (con trai của Severus),
Macrinus, Heliogabalus, Alexander và Maximinus79. [79 Machiavelli liệt
kê những người kế vị ngôi hoàng đế La Mã từ năm 161 đến 238: Marcus
Aurelius (121-180); con trai là Commodus (180-193); Pertinax (193);
Julian (193); Severus (193-211); con trai là Caracalla (211-217);
Macrinus (217-218); Heliogabalus (218-222); Alexander (222-235) và
Maximius (235-238)]
Truớc tiên, cần phải lưu ý là, trong khi ở những vương quốc khác,
các bậc quân vương chỉ phải làm hài lòng tham vọng của giới quý tộc và sự
kiêu ngạo của dân chúng thì các hoàng đế La Mã còn có một việc thứ ba:
họ phải chịu đựng sự tàn bạo và tham lam của binh lính. Điều này đã khiến