QUÂN VƯƠNG - THUẬT TRỊ NƯỚC - Trang 105

nhiều hoàng đế phải mất ngôi. Hoàng đế khó có thể làm hài lòng cả binh
lính lẫn dân thường, khi dân chúng yêu sự thanh bình và yêu những vị
hoàng đế giản dị, còn binh lính thì thích những vị hoàng đế quân phiệt,
ngạo mạn, tàn bạo và tham lam.
Chúng muốn hoàng đế tham lam và tàn bạo với dân thường để chúng
nhân đôi các khoản bổng lộc. Kết quả là mâu thuẫn này thường dẫn tới sự
sụp đổ của những vị hoàng đế mà bản tính hoặc mưu mô không đủ tạo danh
tiếng lớn để kiềm chế được cả dân chúng lẫn binh lính. Hầu hết các hoàng
đế, nhất là những người mới lên ngôi, khi nhận thấy những rắc rối nảy sinh
giữa hai phe này đã quay ra nhân nhượng binh lính mà không hiểu rằng
mình đã làm tổn thương dân thường.
Quyết định này là cần thiết vì các hoàng đế không thể tránh khỏi việc
có kẻ thù ghét nên trước tiên, họ phải tránh bị dân chúng ghét. Nếu không
thể thực hiện được thì phải bằng mọi cách để không bị nhóm có thế lực
nhất thù ghét mình. Chính bởi vậy, những vị hoàng đế đó, những người cần
sự hỗ trợ lớn lao do mới cầm quyền, phải đứng về phía binh lính chứ không
phải dân thường. Tuy nhiên, điều này có phát huy tác dụng hay không lại
phụ thuộc vào việc vị hoàng đế đó có biết cách duy trì uy tín của mình
trước binh lính hay không.
Marcus, Pertinax và Alexander đều là những người khiêm tốn, yêu
công bằng, ghét sự tàn bạo, tốt bụng, nhân từ nhưng tất cả các hoàng đế
này, ngoại trừ Marcus, đều có một kết cục đáng buồn. Chỉ có Marcus là cả
cuộc sống và cái chết đều được tôn vinh tuyệt đối, bởi vì ông kế vị ngôi
hoàng đế của dòng họ nên không mắc nợ ai, cả binh lính hay dân chúng.
Với rất nhiều phẩm chất đáng kính, khi còn sống, ông luôn kiềm giữ cả hai
phe ở trong giới hạn của họ, và ông chưa bao giờ bị thù ghét hay khinh
thường. Nhưng Pertinax lại được đưa lên ngôi hoàng đế trái với nguyện
vọng của binh lính, những kẻ quen sống phóng túng dưới thời Commodus.
Chúng không thể sống cuộc sống lương thiện mà Perinax muốn ép buộc.
Khiến mình bị thù ghét khi tuổi tác đã cao, ông đã bị lật đổ ngay khi mới
lên cầm quyền.
Và giờ đây, người ta phải hiểu được rằng các hành động tốt đem lại