QUÂN VƯƠNG - THUẬT TRỊ NƯỚC - Trang 108

thể tránh khỏi đối với các quân vương, vì bất kỳ ai không sợ chết đều có thể
ám hại họ. Tuy nhiên, bậc quân vương không nên quá sợ những kẻ như thế
vì họ rất hiếm. Quân vương chỉ cần tránh đừng gây những thương tổn
nghiêm trọng lên những người phụng sự ông và những người được chọn
tham gia điều hành vương quốc Antoninus lại dẫm vào chính vết chân đó.
Ông đã giết anh trai của viên tướng nói trên một cách hèn hạ và hàng ngày
còn đe dọa hắn nhưng vẫn giữ hắn làm cận vệ. Đấy là một quyết định thiếu
suy nghĩ và điều gì phải đến đã đến.
Bây giờ ta hãy bàn về hoàng đế Commodus, người (đáng ra đã) đã
cai trị vô cùng dễ dàng do được kế thừa ngôi hoàng đế với tư cách là con
trai của Marcus. Ông chỉ cần noi gương cha làm hài lòng binh lính và dân
chúng là đủ. Nhưng với bản chất tàn bạo và dâm loạn, để thoả mãn lòng
tham của mình, ông quay sang nuông chiều binh lính, biến chúng thành
một lũ vô kỷ luật. Mặt khác, không giữ gìn sự tôn nghiêm của mình, ông
thường thượng đài tỉ thí với các đấu sĩ và làm nhiều việc hèn hạ khác không
xứng đáng với một bậc đế vương, nên ông trở nên tầm thường trong mắt
của binh lính. Vừa bị khinh miệt vừa bị thù ghét, ông đã bị người ta bày
mưu sát hại.
Cũng cần phải miêu tả đôi chút về tính cách của hoàng đế
Maximinus. Ông là người hiếu chiến và do quân đội đã chán ghét sự yếu
đuối của hoàng đế Alexander, như tôi đã trình bày, nên sau khi Alexander
chết, ông được họ chọn làm hoàng đế. Ông cũng chẳng ở ngôi cao được
lâu, vì có hai điều khiến ông bị thù ghét và khinh bỉ. Trước tiên là do nguồn
gốc thấp hèn của ông. Ông đã từng là một tên chăn cừu ở Thrace (ai cũng
biết điều này và nó khiến ông mất đi sự tôn nghiêm cần thiết trong mắt mọi
người); thứ hai là do khi mới lên ngôi, ông đã trì hoãn không tới đăng
quang tại thành Rome. Ông khét tiếng là kẻ tàn bạo và thông qua các viên
thống sứ của mình tại thành Rome và các vùng trên toàn đế chế, ông đã có
nhiều hành động tàn ác.
Kết quả là đâu đâu người ta cũng coi khinh nguồn gốc xuất thân ti
tiện của ông và căm ghét ông do e sợ sự tàn bạo. Đầu tiên là châu Phi nổi
loạn, sau đó là nghị viện và toàn thể dân chúng thành Rome và cuối cùng là