Niccolò Machiavelli
Quân Vương (2)
Dich thuật: Vũ Mạnh Hồng & Nguyễn Hiền Chi
Chương 25
VAI TRÒ CỦA SỐ PHẬN
VÀ CÁCH ĐƯƠNG ĐẦU VỚI SỐ PHẬN
Tôi không biết có bao nhiêu người đã và vẫn cho rằng mọi sự việc trên thế
giới này đều do Chúa và số phận định đoạt, còn con người với trí tuệ của
mình không những không thể kiểm soát số phận mà thậm chí còn không thể
đối phó được với số phận. Vịn vào lý do này, họ cho rằng hãy để mặc số
mệnh quyết định tương lai.
Quan điểm này thậm chí còn có sức thuyết phục mạnh mẽ hơn trong
thời đại của chúng ta do những biến động lớn lao xảy ra hàng ngày đã vượt
quá sự suy đoán của con người. Đôi lúc, khi nghĩ đến những điều này, tôi
cũng phần nào nghiêng về ý kiến đó. Tuy nhiên, quyền tự định đoạt của
chúng ta sẽ không mất đi, tôi xét thấy sự thật là số phận chỉ chi phối một
nửa những hành động của chúng ta, một nửa hoặc gần một nửa còn lại là
do chính chúng ta quyết định. Và tôi xin được so sánh số phận với những
dòng sông mang theo sự tàn phá, khi nổi giận chúng tràn ngập đồng bằng,
quật đổ cây cối và nhà cửa, cuốn trôi đất cát, ai ai cũng phải tháo chạy, ai ai
cũng phải chịu sự thịnh nộ của chúng mà không có cách gì chống đỡ được.
Nhưng cho dù thiên nhiên có như vậy cũng không có nghĩa là khi
trời quang mây tạnh, chúng ta lại không phòng bị trước bằng cách đắp đê
và khơi mương để khi nước lại dâng lên thì dòng nước có thể bị dẫn đi nơi
khác hoặc bớt phần ghê gớm. Số phận cũng vậy thôi, sẽ thể hiện sức mạnh
tàn bạo khi không gặp sự kháng cự, và số phận sẽ tấn công những nơi nó
biết không hề đắp đê hay đào kênh.
Và khi ngài xem kỹ nước Italia, cội nguồn của vô vàn biến động
cũng như của dân tộc đã tạo nên những biến động đó, ngài sẽ thấy đây là
một đất nước không hề có đê bao và chẳng có lấy một thành lũy. Nếu như
nước Italia được bảo vệ bằng những lực lượng cần thiết, giống như Đức,
