không còn gì ngoài vũ khí ” 95.[95 Machiavelli trích nguyên văn từ bản
gốc bằng chữ Latin của nhà sử gia vĩ đại Livy].
Đó là một ý nguyện vĩ đại và khi đã có một ý nguyện vĩ đại thì mọi
khó khăn đều có thể vượt qua nếu ngài noi theo tấm gương của những bậc
tiền nhân mà tôi đã lưu ý.
Hơn thế nữa, giờ đây, chúng ta đang chứng kiến những dấu hiệu lạ
thường chưa từng có mà Chúa đã mang lại: thủy triều rút cạn, mây mù dẫn
lối, đá tuôn nước mát, lộc thánh như mưa, mọi thứ đều quy tụ để tạo nên sự
vĩ đại của ngài. Phần còn lại ngài phải tự mình làm. Chúa không làm mọi
việc vì không muốn lấy đi ý chí tự do của chúng ta và vinh quang đó là của
chúng ta.
Chẳng có gì đáng ngạc nhiên nếu người ta hy vọng dòng họ huy
hoàng của ngài làm được điều mà bao nhiêu người Italia đã không thể làm
được và cũng chẳng ngạc nhiên nếu trong những cuộc nổi loạn và chiến
tranh, dường như tinh thần thượng võ của Italia đã cạn kiệt. Đó là vì trên
thực tế, các thiết chế cổ xưa của Italia không còn hợp lý nữa và không ai
biết cách tìm ra những thiết chế mới.
Đối với một quân vương mới nổi lên, không gí có thể đem lại vinh
dự cho ông hơn là những luật lệ và thiết chế mới do chính ông đề ra. Khi có
nền móng vững vàng và chứa đựng những điều lớn lao, các luật lệ và thiết
chế này sẽ đem lại cho ông sự kính trọng và ngưỡng mộ. Đất nước Italia có
đầy đủ mọi điều kiện để ước vọng đó biến thành hiện thực. Người dân Italia
có khả năng vô bờ bến và chỉ còn thiếu các lãnh tụ mà thôi.
Trong những cuộc đấu tay đôi và những cuộc giao tranh nhỏ chỉ liên
quan đến một số ít người, thì các binh lính Italia luôn vượt trội về sự mạnh
mẽ, sự khéo léo và khôn ngoan. Thế nhưng, trong một đạo quân, họ lại
không phối hợp được với nhau. Tất cả là do sự bất tài vô dụng của những
