QUÂN VƯƠNG - THUẬT TRỊ NƯỚC - Trang 28

chóng đánh mất thành phố này. Và ngay lần đầu tiên, chỉ riêng các đạo
quân của Ludovico12 [12 Ludovico: Ludovico Sforza (1451-1508) được gọi
là “il Moro” (người Moor), là con trai của Francesco Sforza, Công tước
xứ Milan và Bianca Maria Visconti. Ông trở thành công tước xứ Milan
năm 1494 sau khi Pháp xâm lược Italia và sau khi người cháu của ông, là
Gian Galeazzo Visconti chết (có thể do chính ông ám sát). Trong khi
Ludovico cố gắng chiếm lại Milan vào năm 1500, quân đội của ông chiến
đấu với lính Pháp tại Novara, và khi các lính đánh thuê Thụy Sĩ của
Ludovico đã không chịu đánh nhau với những người “đồng bào” của mình
trong quân đội của vua Louis, nên Sforza đã bị bắt, bị cầm tù đến chết tại
một nhà tù gần Tours. Ông cũng là một trong những nhà bảo trợ của
Leonardo da Vinci] cũng đã đủ để chiếm lại Milan, bởi vì chính những
người dân đã mở cổng thành cho vua Louis cảm thấy bị lừa dối, thất vọng
vì tương lai tốt đẹp hơn mà họ ảo tưởng đã không đến và họ đã không thể
ủng hộ sự chiếm đóng của người cai trị mới thêm nữa.
Rõ ràng là những vùng đất đã nổi loạn nhưng bị chinh phục lại sẽ
khó mất hơn vì nhân cơ hội dẹp loạn, vị chủ nhân của vùng đất đó bớt e dè
trong việc trừng phạt những kẻ chống đối, truy lùng những kẻ tình nghi và
khắc phục những điểm yếu của mình. Như vậy, chỉ cần công tước Ludovico
đe dọa các vùng biên giới là đã đủ để nước Pháp phải mất Milan lần thứ
nhất. Nhưng để người Pháp phải bỏ Milan lần thứ hai, cả thế giới13 đã phải
chống lại nước Pháp, tiêu diệt và truy đuổi quân Pháp khỏi Italia. [13
Người Pháp nhanh chóng chiếm lại Milan sau trận chiến Ravenna (1512),
một chiến thắng phải trả giá đắt mà tại đó người Pháp đã đánh bại Liên
minh Thần thánh do Giáo hàng Julius II chỉ huy nhưng lại mất vị thống chế
dũng cảm là Gaston de Foix. Machiavelli dùng từ “cả thế giới” để ám chỉ
việc Liên minh Thần thánh không chỉ gồm Tây Ban Nha, Venice và Giáo
hoàng mà ít nhất là trên giấy tờ còn gồm cả vua Henry VIII của Anh và
hoàng đế Maximilian I của Đức]
Những lý giải chung về lần đầu nước Pháp mất Milan đã được bàn
ở trên, bây giờ, tôi xin được đề cập tới những lý do dẫn tới việc mất Milan
lần thứ hai cũng như xem xét các biện pháp mà vua nước Pháp đã áp dụng