QUÂN VƯƠNG - THUẬT TRỊ NƯỚC - Trang 30

hình sau khi vấn đề đã trở nên trầm trọng và khi ấy thì vô phương cứu
chữa. Hơn nữa, không nên để bọn quan lại cướp bóc vùng đất vừa chiếm
được bởi dân chúng mong muốn được trông cậy trực tiếp vào nhà vua của
mình. Muốn trở thành các thần dân tốt, họ sẽ có nhiều lý do để yêu mến
vua hơn và muốn trở thành các thần dân xấu, họ sẽ có nhiều lý do để sợ
vua. Bất kỳ lực lượng ngoại bang nào muốn xâm chiếm vùng này buộc phải
e ngại, bởi vì khi nhà vua đã đích thân đến sống tại đây thì việc mất vùng
đất này là vô cùng khó khăn.
Biện pháp còn lại và tốt hơn là di dân chính quốc tới một vài vùng
thuộc địa với sự hỗ trợ cho chính quốc. Bởi vì điều cần thiết là quân vương
phải dùng cách này hoặc duy trì một lực lượng lớn bộ sinh và kỵ binh,
nhưng việc di dân chính quốc sang sinh sống các vùng thuộc địa không
phải tốn kém gì nhiều. Phương cách này chỉ gây tổn thương cho thiểu số
những kẻ bị tước đoạt nhà cửa, ruộng vườn để trao cho các cư dân mới. Và
những kẻ bị tổn thương đó đều là loại nghèo hèn và phân tán nên chẳng thể
làm hại gì ngài, còn tất cả những kẻ khác thì chẳng bị tổn hại gì (cho nên
chúng sẽ im lặng). Hơn nữa, những kẻ này còn sợ sẽ phạm sai lầm khiến
chúng có thể bị tước đoạt ruộng đất.
Tôi muốn kết luận rằng, hình thức di dân chính quốc tới sinh sống
tại các thuộc địa không tốn kém, còn đám dân này trung thành hơn và ít gây
phiền nhiễu hơn. Và những kẻ bị tổn hại, như tôi đã nói, không thể là mối
đe dọa do chúng nghèo hèn và phân tán. Tuy nhiên, cần phải lưu ý rằng,
quan hệ giữa người và người phải được đối xử tử tế hoặc thẳng tay đàn áp
vì con người thường trả thù những xúc phạm nhỏ nhặt, nhưng trước sự lăng
nhục nghiêm trọng thì lại chẳng thể làm gì. Bởi vậy, đã trừng trị ai thì phải
dùng cách nào để khỏi sợ người đó báo thù.
Tuy nhiên, duy trì quân đội ở những vùng đất này để thay thế cho
đám dân chính quốc di dân sang sẽ tốn kém hơn, phải trút hầu bao của
chính quốc vào việc canh giữ các biên giới nên cũng lợi bất cập hại; và
nhiều tác động tiêu cực hơn sẽ xảy ra bởi việc chuyển quân sẽ tác động đến
cả nước khiến dân chúng bất bình và có thể sẽ chống đối. Những kẻ chống
đối đó nguy hiểm bởi, mặc dù bị chinh phục, họ vẫn đang sống dưới chính